راه های درمان شقاق مقعدی چیست؟

راه های درمان شقاق مقعدی چیست؟

همان طور که در مقاله قبلی شرح داده شد، به بریدگی یا ایجاد شکاف، یا ترک در پوشش مجرای مقعد، شقاق مقعد (Anal Fissure) گفته می شود. علت این بیماری عواملی چون یبوست، زور زدن، نزدیکی از راه مقعد و غیره می باشد. از علایم شقاق می توان به درد و خونریزی اشاره کرد. شقاق به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود. حال همه این توضیحات داده شد تا اینکه به مسئله اصلی، یعنی درمان شقاق برسیم. آیا شقاق درمان پذیر است؟ راه های درمان شقاق مقعدی چیست؟

شقاق حتی بدون هیچ درمانی در حدود نیمی از موارد (شقاق حاد) خودبخود بهبود یافته و برطرف می شوند که این میزان در موارد شقاق مزمن بسیار کم می باشد (حدود 10%) اما با درمان (طبی و در مواردی جراحی) بیش از 95% موارد شقاق قابل علاج خواهد بود. روش درمان شقاق در نوع حاد و مزمن تا حدودی متفاوت است.

راه های درمان شقاق مقعدی چیست؟

روش درمان شقاق حاد

درمان شقاق بر سه اصل اساسی استوار است:

• درمان یبوست
• کنترل درد
• کمک و تسریع در بهبود زخم

اگر این سه اصل را به دقت رعایت نمایید، شقاق شما در بیش از 90% موارد ظرف چند هفته (معمولا 6 هفته) بهبود خواهد یافت.

درمان یبوست

با برطرف شدن یبوست به تنهایی 80% موارد شقاق حاد بهبود خواهد یافت. رعایت نکات زیر حائز اهمیت هستند:

• کم تحرکی می تواند منجر به یبوست شود. حداقل روزانه نیم ساعت ورزش کنید (نظیر پیاده روی تند و …)
• حداقل روزانه 8 تا 10 لیوان آب (یا مایعات غنی نشده) بنوشید. بر حسب درجه حرارت و میزان فعالیت، مقدار مایع مصرفی را تنظیم کنید. بهترین معیار مصرف کافی مایعات، حجم ادرار است به حدی که روزانه چند بار ادرار نمایید (و یا به جز صبح ها ادرار روشن داشته باشید). در صورتی که دچار بیماری قلبی یا کلیوی هستید مقدار مایع مصرفی را بر حسب نظر پزشک معالج خود تنظیم نمایید.
• مقدار فیبر غذایی را افزایش دهید. برای این منظور مصرف سبزیجات و میوه های تازه را افزایش دهید و از نان های سبوس دار یا مناسب (نظیر نان سنگک یا بربری برشته) به جای نان های دیگر استفاده کنید.
• اگر با تمهیدات فوق همچنان یبوست باقی ماند از مواد طبیعی حجیم و نرم کننده مدفوع (نظیر بذر پسیلیوم، پودر سبوس و … روزانه یک تا دو بار) استفاده کنید. نکته مهم در این رابطه این است که مواد حجیم کننده مدفوع بایستی حتما با آب فراوان مصرف شوند (بعد از مصرف حداقل یک لیوان آب روی آن خورده شود). در غیر این صورت خود آن ها می توانند موجب یبوست شوند.
• تحت شرایط خاصی ممکن است پزشک معالج برای چند روز (و نه بیشتر) یک داروی مسهل تجویز کند.
• پس از بهبودی همچنان نکات فوق الذکر را رعایت نمایید (حداقل برای یک سال). در غیر این صورت احتمال عود شقاق کم نخواهد بود.

کنترل درد

با کنترل یبوست از شدت درد نیز کاسته می شود، اما تا تاثیر آن در روزهای اول می توان از یک بی حس کننده موضعی (قبل از اجابت مزاج) استفاده نمود. ولی نباید زیاده روی نمود. زیرا می تواند خود موجب حساسیت شود و در ضمن در روند ترمیم اختلال ایجاد کند. معمولا از یک داروی ضد التهابی موضعی (نظیر هیدروکورتیزون) نیز استفاده می شود، اما در مورد اثر بخشی آن هنوز مطالعات کامل و دقیقی انجام نشده است. با توجه به مطالب فوق، بسیاری از پزشکان از کرم ضد بواسیر برای این منظور استفاده می کنند (برای یک تا دو هفته) که به دلیل دارا بودن ماده بی حس کننده، و خواص ضد التهابی و قابض است.

تسریع و کمک به بهبودی

• • برای یک تا دو هفته از لگن آب گرم برای مدت 10 تا 15 دقیقه و در پی آن لگن آب سرد برای مدت 2 تا 5 دقیقه استفاده کنید. این عمل را روزانه 2 تا 3 بار تکرار کنید.
  • در صورتی که از رژیم غذایی مناسب، سالم و مطلوب برخوردار نیستید، استفاده از ویتامین آ روزانه 500 تا 10000 واحد، ویتامین ث روزانه 500 تا 3000 میلی گرم، ویتامین ای روزانه 200 تا 600 واحد تا حدودی کمک کننده خواهد بود.
  • در صورت دسترسی استفاده از ژل گیاه صبر زرد (آلوئه ورا) روزانه یک تا دو بار یا بعد از هر اجابت مزاج می تواند مفید باشد.
  • استفاده از داروهای مورد استفاده در درمان شقاق مزمن که در ادامه خواهیم گفت.

همچنین بخوانید:  علل و علایم بیماری شقاق مقعد

درمان شقاق مزمن

همچنان که قبلا ذکر شد، یافته ثابت و اصلی در شقاق مزمن، افزایش فعالیت (تون) اسفنکتر داخلی مقعد است و اساس درمان چنین حالتی رفع یا کاهش فعالیت اسفنکتر داخلی است که در گذشته از طریق بریدن و قطع اسفنکتر داخلی در یکی از طرفین انجام می گرفت. اما با انجام تحقیقات متعدد دیده شد که برخی از داروها قادر به کنترل و مهار فعالیت این عضله بوده و بدین ترتیب می توانند موجب بهبودی شوند. بنابراین، درمان شقاق مزمن مقعد بر پایه اصول زیر است:

• کنترل و رفع یبوست
• کنترل درد
• در صورت وجود عفونت، کنترل و درمان آن با آنتی بیوتیک
• کاهش یا مهار فعالیت اسفنکتر داخلی مقعد که ممکن است به طریق دارویی و یا جراحی انجام شود.

درمان شقاق مزمن مقعد با دارو

همچنان که ذکر شد، مکانیسم شقاق (خصوصا مزمن) کاهش خون رسانی به مخاط مقعد در اثر انقباض بیش از حد اسفنکتر داخلی مقعد است (عروق مسئول خون رسانی مخاط مقعد از لابه لای این عضله عبور می کنند) و اگر بتوان دارو آن را مهار و شل نمود، می توان انتظار داشت شقاق نیر درمان شود. در واقعیت امر و عمل نیز این چنین شد و محققین چندین دارو را برای این منظور مورد مطالعه و تحقیق قرار دادند که از میان آن ها داروهای زیر بیش از همه موفقیت آمیز بوده و مورد قبول قرار گرفته اند.

راه های درمان شقاق مقعد

پماد گلیسریل تری نیترات (نیتروگلیسرین) 0/2%

مصرف موضعی این دارو در حدود 70% تا 90% موارد موجب بهبود شقاق می شود. مصرف این دارو بایستی روزانه دو بار (صبح و عصر) و هر بار به اندازه یک لوبیا به داخل دهانه مقعد مالیده شود. اگرچه ممکن است درد ظرف چند روز تا چند هفته برطرف شود، اما بهتر است حداقل برای مدت 8 تا 10 هفته مصرف شود تا بهبودی کامل شود. عوارض اصلی این دارو عبارتند از: سوزش محل مصرف، بی اختیاری دفع گاز شکم (5 تا 10 درصد موارد) و سردرد (50 تا 70 درصد موارد).

سوزش محل مصرف معمولا خفیف و قابل تحمل بوده و مسئله ای به همراه ندارد. بی اختیاری دفع گاز شکم نیز موقت و برای چند هفته باقی مانده و با کاهش مصرف مواد نفاخ کم می شود و بی اختیاری مدفوع نیز به وجود نمی آید. سر درد معمولا خفیف تا متوسط بوده و در صورت لزوم می توان با یک ضد درد ساده نظیر استامینوفن کنترل نمود. اما در صورت شدید بودن بایستی مصرف دارو قطع شود و از روش دیگری کمک جست.

توجه: گلیسریل تری نیترات نام دیگر نیتروگلیسرین بوده ولی پماد رایج آن به صورت 2% است و لذا پزشک معالج ممکن است از داروساز بخواهد فرم 0/2% آن را تهیه کند.

البته میزان عود بیماری شقاق پس از قطع دارو در مدت 2 سال بین 20 تا 60 درصد است که خوشبختانه بیش از نیمی از این موارد با مصرف مجدد دارو بهبود می یابند. البته استفاده موضعی از داروی ال. آرژینین که مکانیسم عمل آن تقریبا شبیه گلیسریل تری نیترات است، برای درمان شقاق مفید واقع شده و عوارض جانبی جدی نظیر سر درد ندارد.

توجه: انقباض اسفنکتر داخلی مقعد در طول شب موقع خواب کاهش می یابد. لذا داروی گلیسریل تری نیترات را فقط در طول روز (صبح و عصر) استفاده کنید.

سم بوتولینیوم (Botulinum toxin)

این دارو در واقع همان سم معروف کنسروهای آلوده و مسموم کننده و کشنده ترین سم است و مصرف آن باعث فلج شدن عضلات و در نهایت مرگ می شود. اما طب از مقادیر بسیار کم و کنترل شده آن استفاده های زیادی می شود که رایج ترین آن ها تزریق آمپول (با نام تجارتی Botox) به داخل عضلات صورت جهت رفع چین و چروک حاصل از حالات چهره است. همچنین، این دارو جهت درمان شقاق مزمن موفقیت آمیز بوده است.

در این روش مقداری از دارو (حدود 10 تا 15 واحد) در طرفین در داخل عضله اسفنکتر داخلی مقعد تزریق می شود و نیازی به بی حسی و بستری شدن وجود ندارد. این دارو با درصد بالایی بعد از حدود یک تا سه ماه موجب بهبود شقاق می شود و اگر موثر نبود زیر نظر پزشک دوباره تزریق می شود. تنها عارضه این دارو برای درمان بیماری شقاق، بی اختیاری دفع گاز که بسیار درصد پایینی دارد که معمولا بعد از چند هفته از بین می رود.

سایر داروها

داروهای دیگری همچون: نیفدیپین، دیلتیازم و بتانکول نیز در درمان شقاق مزمن موثر است اما حتما باید به توصیه پزشک استفاده شود.

درمان شقاق مزمن از طریق اسفنکتر داخلی

به بریدن یا پاره کردن اسفنکتر، اسفنکتروتومی (Sphincterotomy) گفته می شود و موثرترین روش درمان شقاق مزمن است به طوری که در 95% تا 100% موارد باعث بهبودی شقاق می شود. اسفنکتروتومی به دو صورت اسفنکتروتومی بسته و اسفنکتروتومی باز انجام می شود. در این روش ها بیمار تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی قرار می گیرد. البته به دلیل عوارض جانبی روش اسفنکتروتومی بسته (شخص ممکن است دچار بی اختیاری گاز و مدفوع می شود)، امروزه از این روش بندرت استفاده می شود و روش اسفنکتروتومی باز ایمن تر است.

از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.

برای خرید فلوس کلیک کنید

فلوس را با خواص  درمان یبوست، باز کردن گرفتگی روده و دل پیچه، تسکین درد مفاصل و نقرس، درمان اسهال خونی، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.

ارتباط آنلاین در تلگرام