ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن

دو ﺷﺎﺧﺺ اﺻﻠﯽ آﻧﺘﺮوﭘﻮﻣﺘﺮﯾﮑﯽ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن، ﻗﺪ و وزن ﺑﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﻗﺪ و وزن در اﻓﺮاد ﺟﻮان و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آن ﻫﺎ ﺑﺎ دادهﻫﺎی ﻧﻮرم، اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬﻢ و ﻣﺘﻌﺪدی در ﻣﻮرد ﺑﻠﻮغ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻐﺬﯾﻪای از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻄﺢ اﺿﺎﻓﻪ وزن در اﺧﺘﯿﺎر ﻗﺮارﻣﯽ دﻫﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﭼﻨﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﻣﮑﺎن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺳﺎده ﺑﯿﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﯾﮏ ﺳﻦ ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ ﻣﻌﯿﻦ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﭼﺎﻗﯽ دوران ﮐﻮدﮐﯽ، ﺑﻠﻮغ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ زودرس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻠﻮغ زودرس اﻓﺮاد ﭼﺎق در ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻗﺪ و وزن و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺟﻮان و دارای وزن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﺴﺒﺖ ﻗﺪ و وزن ﯾﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮده ﺑﺪن ﻧﯿﺰ روش دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻄﻮح وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و اﺿﺎﻓﻪ وزن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺪف اﯾﻦ مقاله ﻣﺮور ﻣﺨﺘﺼﺮ روش ﻫﺎی ﺳﺎده آﻧﺘﺮوﭘﻮﻣﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ ﯾﺎ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ

از ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎی رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫﺎی دوره ﮐﻮدﮐﯽ روﻧﺪ آﻫﺴﺘﻪ و ﺗﺪرﯾﺠﯽ آن اﺳﺖ. اﮔﺮ ﭼﻪ، ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در اﻧﺪازه ﺑﺪن، ﺷﮑﻞ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ ﻃﯽ دوره ﺑﻠﻮغ رخ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻃﯽ دوره ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ در ﻫﺮ دو ﺟﻨﺴﯿﺖ اﻓﺰاﯾﺶ وزن ﺑﺪن ﺑﻄﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ای ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و اوج ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﯾﺶ وزن در دﺧﺘﺮان، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً 6 – 9 ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از اوج ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪ ﺣﺎدث ﻣﯽ ﺷﻮد. در ﭘﺴﺮان اوج ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﻗﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻫﻤﺎن زﻣﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ. ﺗﺮﺟﯿﺤﺎً اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭼﺮﺑﯽ ﺑﺪن در دﺧﺘﺮان و ﻋﻀﻼت اﺳﮑﻠﺘﯽ در ﭘﺴﺮان ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎرز و ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎی ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ اﺳﺖ.

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ

روشﻫﺎی اﻧﺪازهﮔﯿﺮی آﻧﺘﺮوﭘﻮﻣﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودی اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﺳﺖ. اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻫﺎی آﻧﺘﺮوﭘﻮﻣﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ. اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ در ﺑﺰﮔﺴﺎﻻن، ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮده ﺑﺪن (BMI) ﯾﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﯿﻮﺗﻠﺖ (Quetlete s Index) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در ﮐﻮدﮐﺎن در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺑﻮﯾﮋه ﭘﺴﺮان، اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺪازه ﻧﺴﺒﯽ ﭼﺎﻗﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﻤﺮاه ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ، زﯾﺮا ﻧﺴﺒﺖ زﯾﺎدی از ﮐﺴﺐ وزن در ﻃﯽ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺑﺎﻓﺖ ﭼﺮﺑﯽ، ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺪون ﭼﺮﺑﯽ اﺳﺖ.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ BMI، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از 17/8 ﺑﻪ 21/3 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم/ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﭘﺴﺮان 11 ﺗﺎ 16 ﺳﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﭼﻬﺎر ﻻﯾﻪ زﯾﺮ ﭘﻮﺳﺘﯽ (دو ﺳﺮ ﺑﺎزوﯾﯽ، ﺳﻪ ﺳﺮﺑﺎزوﯾﯽ، ﺗﺤﺖ ﮐﺘﻔﯽ و ﺳﺘﯿﻎ ﺧﺎﺻﺮه(به سطح فوقانی بالهای استخوان تهی‌گاهی گفته می‌شود.)) در ﻃﻮل ﻫﻤﯿﻦ دوره از 33/7 ﺑﻪ 31/5 میلیمتر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ.

اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮده ﺑﺪن در دﺧﺘﺮان 11 ﺗﺎ 16 ﺳﺎﻟﻪ (ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از18/6 ﺑﻪ 21/5ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم /ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ) ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺘﺮی از اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﺮﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ (ﻣﺠﻤﻮع ﭼﻬﺎر ﻻﯾﻪ زﯾﺮ ﭘﻮﺳﺘﯽ از 37/2 ﺑﻪ 43/1 میلیمتر اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ).

ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﯾﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ در اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮده ﺑﺪن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪﻧﯽ در اﻓﺮاد ﺟﻮان، ﺟﺪاول و ﻧﻘﺎط ﻣﺮﺟﻊ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ای ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﻦ و ﺟﻨﺴﯿﺖ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن دارای اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎق ﺑﯿﻦ ﺳﻨﯿﻦ 2 ﺗﺎ 18 ﺳﺎل در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ (ﮐﻮل و ﻫﻤﮑﺎران،2000).