باکتری معده و ریسک ابتلا به آلزایمر

باکتری معده و ریسک ابتلا به آلزایمر

آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل، یک بیماری پیش‌رونده عصبی است که منجر به اختلالات حافظه، تفکر و عملکرد روزمره می‌شود. با افزایش سن جمعیت در سراسر جهان، شیوع بیماری افزایش یافته و به یکی از چالش‌های عمده سلامت عمومی تبدیل شده است. شناخت عوامل مؤثر در بروز آلزایمر و شناسایی راهکارهای پیشگیری یا کندسازی روند بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از حوزه‌های تحقیقاتی اخیر، بررسی ارتباط بین عفونت‌های مزمن غیرمستقیم — به‌ویژه عفونت معده با باکتری Helicobacter pylori — و افزایش ریسک ابتلا به آلزایمر است. در این مقاله به مرور شواهد، مکانیسم‌های احتمالی، و پیامدهای بالینی این ارتباط می‌پردازیم.  

معرفی هلیکوباکتر پیلوری و شیوع آن

هلیکوباکتر پیلوری یک باکتری میکروآئروفیل است که در لایه مخاطی داخلی معده زندگی می‌کند. این باکتری قادر است با ترشح آنزیم‌ها و فاکتورهای ویریولانس، پوشش مخاطی را تخریب کرده و باعث التهاب مزمن مخاط معده (گاستریت)، زخم پپتیک و در مواردی کارسینوم معده گردد. شیوع هلیکوباکتر پیلوری در کشورهای در حال توسعه بسیار بالاست و بر اساس برخی برآوردها، در مناطق با شرایط بهداشتی نامطلوب تا بیش از 50–80٪ از جمعیت ممکن است به این باکتری آلوده باشند. در کشورهای توسعه‌یافته شیوع کمتر است ولی با افزایش سن شیوع عفونت نیز افزایش می‌یابد.

معرفی بیماری آلزایمر و ویژگی‌های آن

بیماری آلزایمر یک اختلال نورودژنراتیو است که مشخصه‌های پاتولوژیک آن شامل رسوب پلاک‌های بتا-آمیلوئید در فضای بین‌سلولی و تجمع پروتئین تاو فسفریله شده در داخل نورون‌ها است. این فرایندها با التهاب موضعی، استرس اکسیداتیو، اختلالات متابولیک و کاهش ارتباط سیناپسی همراه هستند. علائم بالینی معمولاً با از دست دادن حافظهٔ جدید آغاز شده و به افت توانایی‌های اجرایی، تغییرات رفتاری و در نهایت ازکارافتادگی کامل منجر می‌شود.

شواهد ارتباط بین هلیکوباکتر پیلوری و آلزایمر

در سال‌های اخیر مطالعات اپیدمیولوژیک، مطالعات مورد-شاهدی و برخی مطالعات بین‌المللی مکانیسمی، نشان داده‌اند که ممکن است بین عفونت مزمن هلیکوباکتر پیلوری و اختلالات شناختی رابطه‌ای وجود داشته باشد. برخی نکات مهم از شواهد موجود عبارتند از:

• چندین مطالعه همبستگی مثبت بین وجود آنتی‌بادی ضد هلیکوباکتر پیلوری (یا شواهد عفونت مزمن) و کاهش عملکرد شناختی یا افزایش خطر تشخیص آلزایمر گزارش کرده‌اند.
• در برخی مطالعات مداخله‌ای، درمان ریشه‌کنکننده هلیکوباکتر پیلوری (با رژیم‌های آنتی‌بیوتیکی استاندارد) پس از چند ماه تا یک سال با بهبود نسبی شاخص‌های شناختی یا کندشدن افت شناختی همراه بوده است، هرچند نتایج همه‌جا یکسان نبوده‌اند.
• متاآنالیزها و مرورهای سیستمایک نشان می‌دهند که گرچه شواهدی برای ارتباط وجود دارد، کیفیت و هتروژنیته(تنوع) مطالعات بالا است و نمی‌توان با قطعیت علیت را اثبات کرد.