گیاه سیها و خواصش را بشناسیم

گیاه سیها و خواصش را بشناسیم

به فرانسوی سورالی و سورالیر نامیده می شود. دو گونه از این گیاه در ایران شناسایی شده است که عبارت اند از درختچه ای کوتاه خیلی پر شاخه با ساقه های نقره ای رنگ و دارای برجستگی هایی مانند زگیل با شاخه های لخت و تیغ دار، برگ های آن تخم مرغی نوک تیز با دمبرگ خیلی کوتاه و داری سه برگچه به رنگ خاکستری تیره که در زیر برگ ها نیز غده هایی دارد. جام گل به رنگ زرد پوشیده از کرک سفید که کپسول میوه را در برگرفته و دندانه دار است. نام محلی این درختچه در بلوچستان سیها می باشد.

گونه دیگر گیاهی است چند ساله پوشیده از کرک و غده است، جام گل ها کوچک و به رنگ بنفش است. برگ ها ساده و با دم برگ کوتاه دندانه دار می باشد. میوه آن کپسول پوشیده از کرک است. این گیاه در کوه های خراسان می روید. گیاه سیها در هندوستان و تمام قسمت های آن می روید و به زبان سانسکریت باکوچی گفته می شود و ظاهرا با همین نام در چین نامیده می شود.

گیاه سیها و خواصش را بشناسیم

این گیاه دارویی در ده ها قرن قبل در جریان تجارت بین ایران و چین از ایران یعنی خراسان به چین رفته باشد و یا بازرگانان ایرانی در هندوستان تهیه و با خود به چین برده باشند. جالب است که نام این گیاه در زبان چینی به احتمال زیاد از نام هندی آن منشا گرفته است. برای بررسی گونه های ایرانی آن از نظر شیمیایی گزارشی داده نشده است ولی از نظر شباهتی که به گونه چینی و هندی دارد و با احتمال زیاد دارای همان خواص گونه های دیگر است.

ترکیبات شیمیایی سیها

از نظر ترکیبات شیمیایی در دانه گیاه اسانس روغنی فرار و ماده پسورالن گرفته می شود. در دانه یا تخم گیاه وجود رزین، اسانس و یک روغن ترپنوئید و پسورالن و ایزوپسورالن تایید شده است. دو ماده پسورالن و ایزوپسورالن مواد عامل و موثر موجود در دانه گیاه برای شفا و معالجه بیماری های جرب، خارش پوست، لک و پیس یا برص اثر مثبت دارند. از دانه گیاه ماده پسورالیدین نیز جدا شده است.

در گزارش بررسی شیمیایی دیگری آمده است که در دانه گیاه اسانس و رزین روغنی و ماده پسورالین یافت شده است. چائو در آزمایش های خود دریافته است که ماده مور پسورالین در درمان لک و پیس تاثیر خوبی دارد. گزارش تجزیه شیمیایی دیگری نشان می دهد که در دانه گیاه اسانس روغنی فرار و مقداری روغن ثابت و رزین و پسورالن و ایزوپسورالن و پسورالیدین وجود دارد.