خواص و کاربرد جوزبوریا

آخرین به روزرسانی 13 بهمن 1398

خواص و کاربرد جوزبوریا (جوز بویا) را بشناسیم !

جوز درختی است همیشه سبز و دوپایه که ارتفاع آن به ده متر می رسد. این درخت شباهت زیادی به درخت نارنج دارد. برگ ها ساده، بیضی نوک تیز، چرمی و موج دار هستند که به صورت متناوب بر روی شاخه ها قرار می گیرند، گل های گیاه به صورت نر و ماده می باشند که گل های نر به شکل مجتمع سه یا چهارتایی روی ساقه شکفته می شوند. گل های ماده پوششی دارند که دارای یک مادگی با تخمدان تک خانه ای است و پس از لقاح به صورت میوه ای  به بزرگی هلو در می آید. درون این میوه  دانه ای تخم مرغی به طول تا 3 سانتی متر و عرض تا 1/8 سانتی متر و وزنی تا 10 گرم وجود دارد.

قسمت مورد استفاده گیاهان دانه های آن است. این درخت در تمام طول سال میوه می دهد. بهره برداری از درخت از سال های هفتم تا نهم شروع شده و بهترین بهره دهی آن پس از 20 سال می باشد. وقتی میوه ها کاملا می رسند باز می شوند و دانه هایی که در پوشش خشک و توری مانند و قرمز قرار دارند ظاهر می گردند. این دانه ها پوسته ای سخت و شیاردار و قهوه ای رنگ دارند. مغز آنها دارای سطحی ناهموار و چین خورده به رنگ تقریبا خاکستری، طعم تند و معطر و مطبوع است.

درخت جوز بومی جزایر باندا در ناحیه ملوکاس اندونزی و فرآورده های آن در بازار جهانی شامل پودر دانه، اسانس و کره دانه است. این گیاه در نواحی دیگر دنیا از جمله مالزی، جزایر قناری و جنوب هندوستان رویش دارد. جوزبویا در ایران وجود ندارد. ولی دانه های آن از قدیم به عنوان طعم دهنده و معطر کننده به ایران وارد می شده است.

خواص و کاربرد جوزبوریا

تاریخچه :

جوز یکی از ادویه هایی است که به عنوان عطر و طعم دهنده در غذاهای قرون وسطی اروپائیان به وفور مصرف می شد. همچنین مصارف پزشکی و نگهدارنده داشته است. در زمان الیزابت ها اعتقاد بر این بود که جوز می تواند از گسترش طاعون جلوگیری کند و باعث ریشه کنی آن شود، به همین دلیل مصرف آن بسیار معمول بود، تجار عرب از قدیم تجارت جوز می کردند و در قرون وسطی به قیمت گزافی به اروپائیان می فروختند. در آن زمان تنها منبع تهیه جوز جزایر باندا در اندونزی بود که تجار این منبع تولید را فاش نمی کردند و اروپائیان قادر به این رمزگشایی نبودند.

اما بعد از 1511 میلادی اولین بار پرتغالی ها توانستند به این منبع دست یابند و کم کم بازار از دست تجار عرب خارج شد. از همان زمان بود که کاشت درخت جوز در نقاط دیگر دنیا رواج یافت. از زمانی که کنترل جزایر باندا از دست آلمانی ها به انگلیسی ها افتاد آن ها این درخت را در کشورهای مستعمره خود از جمله زنگبار و جزایر گرانادا توسعه دادند. بر روی پرچم ملی گرانادا که در سال 1974 تثبیت شد طرحی از یک میوه جوز بازشده نقش بسته است.