گیاه دارویی بوصیر و خواص آن

گیاه دارویی بوصیر و خواص آن را بشناسید

گیاه بوصیر که در کتب فارسی بوسیر نیز نوشته می شود، در برخی مناطق ایران آن را علف خرگوش، خرگوشک، گل خرگوشک، گل ماهور، ماهوری، گل ماهور اروپایی و علف ماهور می نامند. در کتب طب سنتی نیز با نام های قلومس و بوصیر و آذان الدب آورده شده است. این گیاه دو ساله است که بلندی آن تا 2 متر می رسد. گل های آن خیلی کم دوام و پوشیده از تارهای پنبه ای سفید، زرد یا حنایی و در بعضی ارقام قرمز و سفید است. از ماهوری بیشتر در ناراحتی های تنفسی به عنوان خلط آور استفاده دارویی می شود و به عنوان مدر، ضد درد موضعی و بهبود دهنده زخم ها، مصرف سنتی دارد. حال در این مقاله، گیاه دارویی بوصیر و خواص آن را بشناسید.

مشخصات ظاهری گیاه بوصیر

بوصیر یا ماهوری با نام علمی Verbascumthapsus گیاهی از خانواده گل میمون (crophulariaceae) است. این گیاه علفی، چندساله، به ارتفاع تا ٢ متر، پوشیده از كرك های پنبه ای و دارای ساقه ضخیم می باشد. از مشخصات ماهوری این است كه برگ های قاعده ساقه، عموما بزرگ و به شكل بیضوی نوك تیز با دمبرگ دراز است ولی برگ های طول ساقه، مخصوصا در قسمت فوقانی، عاری از دمبرگ و در محل اتصال به ساقه، دارای بال مشخص در میان گره ها است.

ساقه زایای گیاه در قسمت های انتهایی نیز منتهی به گل آذین درازی می شود كه در طول آن گل های فراوانی به رنگ زرد روشن، به پهنای متوسط ٢ سانتیمتر مجتمع می گردد. درون جام گل، ٥ پرچم به نحوی جای گرفته است كه تا ٢ تای آن ها دارای میله دراز و ٣ تای دیگر به طور محسوس دارای میله كوتاه و پوشیده از كرك های فشرده است. میوه كپسول مانند، گرد و یا تخم مرغی شكل و محتوی تعداد زیادی دانه كوچك به شكل چهار گوش و به رنگ قهوه ای است.

گیاه دارویی بوصیر و خواص آن

محل رویش و پراکنش گیاه بوصیر

ماهوری در نواحی مختلف اروپا و آسیا می روید و در كشورهای مصر و چكسلواكی كشت و پرورش داده می شود. از پراكندگی ٤١ گونه از ماهوری در مناطق مختلف ایران گزارش شده است. این گیاه معمولا در کنار جاده ها و پرچین ها می روید و این گونه در مناطق معتدل هیمالیا و ارتفاعات 1500- 4000 متر در هند و در مناطق مختلف جنوب اروپا انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی موثر در گیاه بوصیر

از نظر ترکیبات شیمیایی در برگ های بوصیر وجود یک ماده تلخ تایید شده است. علاوه بر این، ترکیباتی نظیرتركیبات فلاونوئیدها (./٥ تا ٤ درصد)، ساپونین ها، موسیلاژ (حدود ٣ درصد)، ایریدوئیدها، اسیدهای فنل كربنیك، استرول ها، آلفا –کاروتن، اسانس و رزین نیز وجود دارد.

خواص گیاه بوصیر (ماهوری)

در هند از برگ های آن برای معالجه آسم و سایر ناراحتی های ریوی استفاده می شود. برگ های آن را دم کرده و با روغن آغشته می نمایند و روی مواضع متورم می گذارند، فروکش می کند. برگ ها و گل و ریشه آن قابض و برای نرم کردن سینه مفید است. دانه آن مخدر است و برای تقویت نیروی جنسی استفاده می شود.

از ریشه آن به عنوان ضد انگل و کرم استفاده می شود. بوصیر از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک است و از نظر خواص درمانی معتقدند که قابض و مدر است و اگر 5 گرم ریشه آن خورده شود برای جلوگیری از رطوبت ها نافع است. اگر با سرکه رقیق خورده شود سبب قطع اسهال می شود.

خواص دم کرده گل ماهور

دم کرده گل ماهوری برای تسکین سرفه های سرد و تنگی نفس مفید است و مقدار مجاز آن را تا 10 گرم توصیه کرده اند. دم کرده 20 گرم گل خشک آن در یک لیتر آب جوش را صاف می کنند تا کرک ها و تارهای آن گرفته شود و تحریک نکند سپس این دم کرده را در مصرف داخلی به کار می برند و می خورند. در این دم کرده باید یک قاشق چای خوری جوش شیرین ریخته شود تا اثر ساپونین موجود در آن خنثی شود.

در فرانسه معمول است 10 تا 30 گرم گل خشک بوصیر را در یک لیتر آب جوش دم کرده و سپس صاف می کنند و تارهای آن را می گیرند. از این جوشانده روزی 3 تا 4 فنجان در موارد قولنج های روده ای یا کولیک های روده ای به عنوان مسکن و آرام بخش می خورند و همچنین به همان نسبت قبلی گل را در آب می جوشانند برای کمپرس و شست و شو استفاده می کنند.

همچنین بخوانید: گیاهان دارویی مناسب برای سرماخوردگی

مطالعاتی که در مورد گیاه بوصیر انجام شده، چه می گویند!؟

گیاه خشک بوصیر خوب می سوزد و قبل از کشف پنبه، پیشینیان از برگ ها و ساقه های بوصیر به عنوان فتیله شمع استفاده می کردند و به همین دلیل نام گیاه فتیله شمع به آن گذارده شده است. ساقه ها و گل های خشک آن را با پیه و چرمی مذاب آغشته می کردند که مدت زیادتری بسوزد و به همین سبب به آن مشعل نیز می گویند.

در فرهنگ انسان های روزگاران کهن به بوصیر عنوان گیاه سحرآمیز داده می شود و معتقد بودند انسان را از آسیب سحر و جادو و شر شیطان در امان می دارد. دیوسکوریدس پزشک یونانی دم کرده ریشه بوصیر در شراب را برای درمان اسهال ساده تجویز می نمود. همچنین، برای درمان اسکروفولا (اصطلاحا به غدد لنفی متورم گفته می شود که بعدها سل نامیده شد)، مفید بوده است.

مفید برای بیماری های تنفسی

از روزگاران کهن از گیاه بوصیر برای درمان ناراحتی های تنفسی استفاده می شده، که هنوز هم این کاربرد را حفظ کرده است. در مکتب پزشکی قدیم هند که آیورودا نامیده می شود، پزشکان ازاین گیاه برای درمان سرفه استفاده می کنند. غرغره دم کرده بوصیر برای تسکین درد دندان و سرفه های کهنه موثر می باشد و برای درمان سرفه گاوان نیز آن را تجویز می کردند. مهاجران اروپایی اولیه این گیاه را با خود به آمریکا بردند و سرخ پوستان آمریکایی برای درمان سرفه،برونشیت و آسم از آن استقبال نمودند.

دانشمندان پیشرو گیاه درمان قرن نوزدهم از گیاه بوصیر به عنوان مدر برای درمان استسقا و رفع ناراحتی های تنفسی و معدی استفاده می کردند و ضمنا آن را مسکن و آرامبخش ملایمی می دانستند. به طور کلی از قدیم الایام این گیاه برای سرفه، سرماخوردگی، التهاب حلق و گلو، آسم، ورم لوزه ها، اسهال، بواسیر، عفونت های مجاری ادرار مصرف می شده است.

دانشمندان گیاه درمانی معاصر در امریکا این گیاه را در مصرف داخلی برای رفع سرفه، سرماخوردگی، التهاب گلو و حلق و سایر ناراحتی های تنفسی و در استعمال خارجی دم کرده مخلوط آن را با سرکه داغ برای کمپرس بواسیر تجویز می نمایند. از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بوصیر به عنوان داروی سرفه در لیست داروهای ملی آمریکا وارد شده ولی در سال 1936 از لیست خارج شد، بنابر بررسی ها بوصیر را به عنوان داروی بسیار متداول مردمی برای انواع ناراحتی های تنفسی معرفی کردند. در تحقیقاتی که به عمل آمده نشان داده شده که بوصیر از رشد باکتری های مسبب سل جلوگیری می نماید. از بوصیر در حال حاضر بیشتر برای آرام کردن تحریکات و ناراحتی های ملایم تنفسی کاربرد دارد.

گیاه دارویی بوصیر و خواص آن

درمان بواسیر

بوصیر برای کمک به رفع ناراحتی های بواسیر بسیار موثر است. در بوصیر تاتن هایی وجود دارد که قابض هستند و تحقیق دیگری نشان داده است که بوصیر دارای خاصیت ضد ورم نیز می باشد.

درمان اسهال

تاتن های قابض بوصیر عامل بسیار موثری برای تایید آثار آن در درمان اسهال است.

مقدار و روش مصرف گیاه بوصیر چگونه است؟

از نظر تهیه دم کرده برای آرام کردن سرفه و التهاب گلو و تا حدودی درمان اسهال 1 تا 2 قاشق مرباخوری از برگ ها و گل و یا ریشه های خشک بوصیر را در یک پیمانه 200 گرم آب جوش 15 دقیقه خیس کنید و 3 پیمانه در روز بخورید. چون بوصیر تلخ است می توان آن را با کمی عسل، قند قهوه ای، آب لیمو ترش و یا به هر حال مخلوط با یک نوع آب میوه مناسب مطبوع مصرف کرد و برای درمان بواسیر می توان از کمپرس دم کرده غلیظ و سرد گیاه استفاده کرد.

در مورد تنطور می توان یک دوم تا یک قاشق مرباخوری تنطور را 3 بار در روز مصرف نمود. برای گرم کردن سرفه کهنه در کودکان زیر دو سال ممکن است از دم کرده خیلی رقیق بوصیر استفاده کرد.

احتیاط ها !

تخم های بوصیر سمی است و مصرف آن ممکن است مسمومیت ایجاد نماید. در مورد عوارض آن برای برگ و گل و ریشه آن تا به حال گزارش نامساعدی در دست نیست. تانن های آن ممکن است آثاری علیه سرطان داشته باشد، عده ای معتقدند که سرطان زا می باشد و عده ای از دانشمندان معتقدند که سرطان زا نیست به این جهت از نظر احتیاط لازم توصیه می شود اشخاصی که دچار نوعی سرطان هستند از خوردن آن خودداری نمایند. به طور کلی نظر دانشمندان و صاحب نظران این است که بوصیر بی ضرر است ولی به هر حال با نظارت پزشک مصرف شود.

به استثنا زنان باردار و مادران شیرده به طور کلی برای سایر اشخاص سالم مصرف آن در حد مجاز و زیر نظر پزشک بدون اشکال است. معمولا ظرف دو هفته آثار شفابخشی آن ظاهر می شود و اگر چنین نشد و یا عوارضی ظاهر شد خوردن آن باید متوقف شود.

از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.

برای خرید گیاه خرگوشک کلیک کنید

گیاه خرگوشک را با خواص تقویت رشد مژه و ابرو، رفع درد مفاصل، از بین برنده زگیل، درمان آسم، کاهش استرس، درمان سرماخوردگی، درمان میگرن، از فروشگاه عطارک تهیه نمایید.

 

ارتباط آنلاین در تلگرام