نکاتی مفید درباره ریحان
نکاتی مفید درباره ریحان !
ریحان (Ocimum basilicum) که در زبان فارسی به نام‌های شاه‌اسپرغم و ریحان باغی نیز شناخته می‌شود، گیاهی است یک‌ساله و معطر از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) که به دلیل عطر و طعم منحصر به فردش، جایگاه ویژه‌ای در آشپزی و طب سنتی دارد. این گیاه بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آسیا و آفریقا است و از زمان‌های باستان در تمدن‌های مصر، یونان و روم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. امروزه، ریحان در سراسر جهان کاشته می‌شود و به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین گیاهان معطر شناخته می‌شود.
در سفره های ما ایرانیان همواره سبزی ها نقش اساسی داشتن ، یکی از این سبزی های معطر وخوش طعم ریحان است که انواع مختلفی دارد (سبز ، بنفش و…) که اغلب با کباب های ایرانی علی الخصوص کوبیده مصرف می شود، در این مقاله قصد داریم با این سبزی پر خاصیت بیشتر آشنا شویم .
ویژگی‌های گیاه ریحان
ریحان گیاهی است با ساقه‌ای چهارگوش و برگ‌هایی بیضی‌شکل و معطر که در رنگ‌های سبز روشن تا سبز تیره دیده میشوند. گل‌های این گیاه کوچک و به رنگ‌های سفید، صورتی یا بنفش هستند که در فصل تابستان ظاهر میشوند. ارتفاع ریحان معمولاً بین 30 تا 60 سانتیمتر متغیر است و برگهای آن می‌تواند به طول 3 تا 11 سانتیمتر رشد کنند. از ریحان اسانسی تهیه می شود به نام اسانس بازیلیک یا روغن ریحان که مصارف درمانی مختلفی دارد . از ریحان برای معطر کردن غذاها نیز استفاده می شود.
تنوع گونه‌ها
ریحان دارای گونه‌ها و ارقام متعددی است که هر کدام از آنها دارای عطر و طعم خاص خود هستند. بیش از 40 گونه ریحان شناسایی شده است که از نظر رنگ ، بو و تاحدی شکل باهم کمی تفاوت دارند ولی تقریبا همگی خصوصیات طبی مشابه ای دارند. برخی از محبوب‌ترین گونه‌ها عبارتند از:
- ریحان شیرین (Sweet Basil): معروف‌ترین نوع ریحان با عطری شیرین و مطبوع.
- ریحان بنفش (Purple Basil): دارای برگهای بنفش تیره و عطری ملایم‌تر نسبت به ریحان شیرین.
- ریحان لیمویی (Lemon Basil): با عطر و طعمی نزدیک به لیمو که در آشپزی آسیای جنوب شرقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قسمت‌های مورد استفاده ریحان
گیاه ریحان به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و از قسمت‌های مختلف آن بهره‌برداری می‌شود. بخش‌های اصلی مورد استفاده شامل:
- گلبرگ: گلبرگ‌های ریحان دارای عطر و طعم ویژه‌ای هستند که در تهیه چای و تزئین غذاها استفاده میشوند.
- ساقه: ساقه‌های جوان ریحان نیز مصرف خوراکی دارند و می‌توانند به سالادها و غذاهای مختلف اضافه شوند.
- تخم: تخم ریحان، که به نام تخم شربتی نیز شناخته می‌شود، خواص بسیاری دارد و به‌صورت ژله‌ای در نوشیدنی‌ها و دسرها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مواد اصلی و مؤثر ریحان
ریحان دارای ترکیبات شیمیایی متنوعی است که به خواص دارویی و عطر و طعم آن کمک می‌کنند. مواد اصلی و مؤثر ریحان شامل:
- فلاونوئیدها: ترکیباتی که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند و می‌توانند به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو کمک کنند.
- روغن‌های فرار: این روغن‌ها شامل استراگول، لینالول، کامفور، سینئول، یوگنول، سابینن، میرسن و لیمونن هستند که همگی به خواص درمانی و عطر دلپذیر ریحان کمک می‌کنند.
- مشتقات کافئیک اسید: ترکیباتی که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی هستند.
اجزا و ارزش غذایی ریحان
ریحان یکی از گیاهان مغذی است که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید برای سلامتی بدن است. ارزش غذایی ریحان شامل:
- ویتامین K: ریحان منبع بسیار خوبی برای ویتامین K است که نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها و خون‌بندی دارد.
- آهن: این گیاه حاوی مقدار مناسبی آهن است که برای تولید هموگلوبین و انتقال اکسیژن در بدن ضروری است.
- کلسیم: کلسیم موجود در ریحان به سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها کمک میکند.
- ویتامین A: این ویتامین برای حفظ سلامت پوست و چشم‌ها بسیار مهم است.
- فیبر غذایی: ریحان دارای فیبر غذایی است که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند.
- منگنز: منگنز موجود در ریحان به متابولیسم و تولید انرژی در بدن کمک میکند.
- پتاسیم: پتاسیم برای تنظیم فشار خون و عملکرد صحیح عضلات و اعصاب ضروری است.
- ویتامین C: ویتامین C موجود در ریحان به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند.
اثرات و اعمال طبی ریحان
ریحان دارای خواص دارویی متعددی است که در طب سنتی و مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از اثرات و اعمال طبی ریحان شامل:
- ضد باکتری: ترکیبات موجود در ریحان می‌توانند باکتری‌های مضر را از بین ببرند و از عفونت‌ها جلوگیری کنند.
- ضدعفونی‌کننده: استفاده از ریحان می‌تواند به ضدعفونی کردن زخم‌ها و جلوگیری از عفونت‌ها کمک کند.
- ضد التهاب و درد: ریحان دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند به کاهش درد و التهاب در بدن کمک کند.
- ضد اسپاسم: ریحان می‌تواند به کاهش اسپاسم‌های عضلانی و دردهای مربوط به آن کمک کند.
- خاصیت ضد اسیدی: ریحان به تعادل اسید معده و کاهش سوزش معده کمک میکند.
- ضد نفخ: مصرف ریحان می‌تواند به کاهش نفخ و بهبود هضم کمک کند.
- ضد قند: برخی مطالعات نشان داده‌اند که ریحان می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.
- هضم‌کننده: ریحان به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و هضم غذا کمک میکند.
- اشتها آور: مصرف ریحان می‌تواند به افزایش اشتها و بهبود تغذیه کمک کند.
- شیر افزا: ریحان می‌تواند به افزایش تولید شیر در مادران شیرده کمک کند.
- مقوی: ریحان دارای خواص مقوی است که می‌تواند به تقویت عمومی بدن و افزایش انرژی کمک کند.
فوائد و موارد مصرف ریحان
ریحان به دلیل خواص دارویی فراوانش در درمان و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از فوائد و موارد مصرف این گیاه عبارتند از:
-
درمان سوء هاضمه:
- تسکین سوء هاضمه: ریحان می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند و از سوء هاضمه جلوگیری نماید. ترکیبات موجود در ریحان به تولید آنزیم‌های گوارشی کمک می‌کنند که باعث هضم بهتر غذا می‌شود.
-
نفخ:
- کاهش نفخ: مصرف ریحان به‌طور منظم می‌تواند به کاهش نفخ و احساس سنگینی در معده کمک کند. خواص ضد نفخی ریحان به بهبود گوارش و دفع گازهای زائد از معده و روده کمک میکند.
-
عفونت و زخم‌های گوارشی:
- ضدعفونی‌کننده طبیعی: ریحان دارای خواص ضدعفونی‌کننده است که می‌تواند به درمان عفونت‌های گوارشی و بهبود زخم‌های معده و روده کمک کند. ترکیبات ضد باکتریایی موجود در ریحان می‌توانند باکتری‌های مضر را از بین ببرند و از عفونت جلوگیری کنند.
-
کمک به درمان بیماری‌های مفصلی:
- ضد التهاب: ریحان دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند به کاهش التهاب و درد در مفاصل کمک کند. این گیاه می‌تواند در درمان بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت و روماتیسم مفید باشد.
-
پیشگیری از سرطان و تصلب شرایین:
- آنتی‌اکسیدان قوی: ریحان غنی از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند فلاونوئیدها و پلی‌فنول‌ها است که می‌توانند به مبارزه با رادیکال‌های آزاد و کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کنند. این ترکیبات همچنین به پیشگیری از تصلب شرایین و بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند.
-
کمک به درمان سرماخوردگی:
- تقویت سیستم ایمنی: ریحان می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در پیشگیری و درمان سرماخوردگی مؤثر باشد. مصرف چای ریحان می‌تواند به تسکین علائم سرماخوردگی مانند سرفه و گلودرد کمک کند.
-
درمان یبوست:
- ملین طبیعی: ریحان به دلیل دارا بودن فیبر غذایی می‌تواند به بهبود حرکات روده و درمان یبوست کمک کند. مصرف ریحان به‌طور منظم می‌تواند به تنظیم سیستم گوارش و پیشگیری از یبوست کمک کند.
-
کنترل مرض قند (دیابت):
- کاهش قند خون: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ریحان می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند و در کنترل دیابت مؤثر باشد. ترکیبات موجود در ریحان می‌توانند به بهبود عملکرد انسولین و کاهش مقاومت به انسولین کمک کنند.
-
درمان آسم:
- تسکین دهنده علائم آسم: ریحان می‌تواند به تسکین علائم آسم کمک کند. خواص ضد التهابی و آرام‌بخش ریحان می‌توانند به بهبود تنفس و کاهش التهاب راه‌های هوایی کمک کنند.
همچنین بخوانید: فواید تخم یا بذر ریحان
تخم شربتی (تخم ریحان)
تخم شربتی که در واقع تخم گیاه ریحان است، یکی از موادی است که در طب سنتی و مدرن به دلیل خواص بی‌نظیرش بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این تخم‌ها به دلیل خاصیت ژله‌ای که در برخورد با آب پیدا می‌کنند، در تهیه نوشیدنی‌ها و دسرها بسیار محبوب هستند.
معرفی و ویژگی‌ها
تخم شربتی (تخم ریحان) دارای دانه‌های ریز، سیاه‌رنگ و بیضی‌شکل است که در برخورد با آب یا مایعات دیگر حالتی ژله‌ای پیدا می‌کنند. این خاصیت ژله‌ای باعث شده که تخم شربتی در تهیه نوشیدنی‌ها و دسرها بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
خواص و کاربردهای تخم شربتی
خواص تغذیه‌ای
تخم شربتی غنی از فیبر، پروتئین، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی مختلفی است که برای سلامتی بدن بسیار مفید هستند. برخی از این مواد مغذی شامل کلسیم، منیزیم، آهن و پتاسیم هستند.
فواید سلامتی
- کمک به هضم و گوارش: تخم شربتی دارای فیبر بالایی است که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست کمک میکند.
- کنترل قند خون: مصرف تخم شربتی می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند و از این رو برای افراد مبتلا به دیابت مفید است.
- کاهش کلسترول: تخم شربتی می‌تواند به کاهش سطح کلسترول بد خون کمک کند و به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد.
- کاهش وزن: با ایجاد احساس سیری و کاهش اشتها، تخم شربتی می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. فیبر موجود در این تخم‌ها به تنظیم متابولیسم بدن کمک میکند و باعث احساس سیری بیشتری می‌شود.
- خنک‌کننده بدن: تخم شربتی به دلیل خاصیت خنک‌کنندگی که دارد، به‌خصوص در فصل تابستان، به عنوان یک نوشیدنی خنک‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به کاهش حرارت بدن کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تخم شربتی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن کمک کنند.
کاربردهای مختلف
- تهیه نوشیدنی
- دسر
- اضافه به سالاد و غذا
- چای و دم‌نوش
نحوه مصرف
1. نوشیدنی‌های خنک‌کننده
- شربت تخم شربتی (تخم ریحان) : یکی از محبوب ترین روش های استفاده از تخم ریحان تهیه شربت تخم شربتی است . این نوشیدنی از نوشیدنی‌های سنتی ایران است که بیشتر در فصل گرما و به‌صورت خنک مصرف می‌شود. این شربت از ترکیب آب، تخم شربتی، شکر، گلاب و یخ تهیه می‌شود. همچنین می‌توان زعفران و یا شربت زعفران نیز به آن افزود.
- آب‌میوه‌های ترکیبی: می‌توانید تخم شربتی را به آب‌میوه‌هایی مانند آب پرتقال، آب سیب یا آب هندوانه اضافه کنید. این کار به نوشیدنی طعمی منحصر به فرد و بافتی دلپذیر می‌بخشد.
2. چای و دم‌نوش‌ها
- چای تخم شربتی: می‌توانید تخم شربتی را به چای‌های مختلف مانند چای سبز یا چای گیاهی اضافه کنید. این ترکیب می‌تواند خواص آرام‌بخش و هضم‌کننده چای را افزایش دهد.
- دم‌نوش‌های گیاهی: تخم شربتی را می‌توان به دم‌نوش‌های گیاهی مانند نعناع، بابونه یا زنجبیل اضافه کرد تا خواص آنها را تقویت کند.
3. دسرها
- ژله تخم شربتی: می‌توانید تخم شربتی را به ژله‌های میوه‌ای اضافه کنید تا بافتی خاص و جذاب به دسر خود ببخشید.
- پودینگ تخم شربتی: ترکیب تخم شربتی با شیر بادام یا شیر نارگیل و مقداری عسل یا شیره گیاهی، یک پودینگ سالم و خوشمزه به شما می‌دهد.
4. سالادها و غذاها
- سالاد میوه: تخم شربتی را به سالاد میوه‌های تازه اضافه کنید تا هم زیبایی و هم ارزش غذایی آن افزایش یابد.
- سالاد سبزیجات: می‌توانید تخم شربتی را به سالاد سبزیجات خود اضافه کنید تا بافت و طعم جالبی به آن ببخشید.
5. مخلوط با ماست و لبنیات
- ماست تخم شربتی: تخم شربتی را در ماست مخلوط کنید و به عنوان یک میان‌وعده سالم و مغذی مصرف کنید.
- اسموتی‌ها: تخم شربتی را به اسموتی‌های مختلف میوه‌ای یا سبزیجاتی اضافه کنید تا ارزش غذایی آنها افزایش یابد.
6. نوشیدنی‌های گرم
- شیر گرم با تخم شربتی: تخم شربتی را به شیر گرم اضافه کنید و با مقداری عسل مخلوط کنید. این نوشیدنی برای شب‌های سرد بسیار مناسب است.
- کاکائوی داغ: تخم شربتی را به کاکائوی داغ اضافه کنید تا نوشیدنی شما غنی‌تر و مفیدتر شود.
7. نان و شیرینی‌ها
- نان‌های خانگی: تخم شربتی را به خمیر نان‌های خانگی اضافه کنید تا نان‌های خوشمزه و مغذی داشته باشید.
- کیک و مافین: تخم شربتی را می‌توانید به مایه کیک و مافین اضافه کنید تا بافت و طعم بهتری به شیرینی‌ها بدهد.
فراموش نکنیم :
- از مصرف اسانس (روغن) ریحان در دوران حاملگی و شیردهی و کودکان خودداری شود.
- مصرف مقادیر درمانی ریحان با برخی داروهای اعصاب و روان (از جمله هالوپریدول) و داروهای پایین آورنده قند خون تداخل اثر دارد.
- از مصرف مقادیر درمانی ریحان (و اسانس آن )برای مدت طولانی (چندین ماه) خودداری شود.
- بوئیدن گل و برگهای ریحان سردردهای گرم مزاج را تسکین می دهد.
- افرادی که در مسافرتها به سردرد مبتلا میشوند چنانچه مقداری ریحان باخود داشته و ببویند از سردرد آنان جلوگیری می کند.
- جویدن ریحان بوی بد دهان را زایل میکند.
- افرادیکه تنگی نفس دارند اگر تنگی نفس آنان از تجمع رطوبات باشد ، چنانچه عصاره برگ های ریحان را گرفته با مقداری شکر مخلوط کرده میل نمایند برای تنگی نفس شان مفید می باشد.
- افرادی که پیچش شکم دارند دانه ریحان را با مقداری صمغ عربی مخلوط کرده بکوبند و میل نمایند، پیچش شکم را بهبودی می بخشد.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
ریحان خشک را با خواص درمان سرطان، پیشگیری از دیابت، درمان بیماری های قلبی، ضد یبوست و اسهال، درمان سردرد، افسردگی و استرس، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
