مواد موثره گیاهان دارویی
مواد موثره گیاهان دارویی
در گیاهان موادی وجود دارند که به مواد طبیعی معروف هستند. مواد طبیعی شامل متابولیت های اولیه و ثانویه در گیاه هستند. متابولیت های اولیه برای موجود زنده اساسی و ضروری هستند. یعنی حیات موجودات زنده بستگی به حضور این مواد در پیکر آنان دارد. متابولیت های اولیه شامل کربوهیدرات ها، چربی ها، اسید آمینه های مختلف، نوکلئوپروتئین ها، آنزیم ها و غیره می باشند. حضور متابولیت های ثانویه برای تداوم حیات چندان و یا به طور مطلق ضروری نیست و می توان گفت که این مواد عامل شیمیایی جریان های دفاعی حیاتی هستند. متابولیت های ثانویه شامل گلیکوزیدها، آلکالوئیدها، اسانس ها، فلاونوئیدها، موسیلاژها، تانن ها و … می باشند. مواد موثره گیاهان دارویی به چهار گروه اصلی تقسیم بندی می شوند :
- گلیکوزیدها
- آلکالوئیدها
- روغن های فرار
- سایر مواد
سایر مواد عبارتند از : مواد تلخ، فلاون ها، موسیلاژها، ویتامین ها، فلاونوئیدها ، تانن ها و اسید سیلی سیک، لیپیدها و…
مواد موثره گیاهان دارویی
گلیکوزیدها:
گلیکوزیدها گروه بزرگی از مواد مؤثره دارویی و ارزشمند را تشکیل می دهند. این مواد در گروه زیادی از گیاهان گلدار وجود دارند و دارای ساختمان شیمیایی پیچیده و مخصوصی هستند که در بدن انسان اثرات خاصی برجای می گذارند. همچنین کاربرد فراوانی در صنعت داروسازی دارند.
آلکالوئیدها:
آلکالوئیدها در انسان واکنش های فیزیولوژیکی قوی ایجاد می کنند و بر سیستم عصبی تأثیر می گذارند. به طور کلی آلکالوئیدها را به سه دسته آلکالوئیدهای حقیقی، پروتوآلکالوئیدها، آلکالوئیدهای کاذب تقسیم می کنند.
روغن های فرار (اسانس ها):
اسانس ها به روغن های فرار نیز معروف هستند و در سلول ها و قسمت های سطحی و درونی اندام های مختلف گیاهان مانند برگ ها، گل ها، میوه ها، جوانه ها و شاخه گیاهان وجود دارند.
سلول ها و بافت های ترشحی ممکن است تنها در یک اندام گیاه وجود داشته باشند، (مثلا در گل یا میوه) و یا ممکن است در اندام های مختلف یک گیاه (نظیر گیاه رازیانه) پراکنده باشند. در این صورت، اسانس های به دست آمده از نظر کیفیت و اجزا و ترکیبات تشکیل دهنده، از اندامی به اندام دیگر تفاوت دارند . به طوری که، تولیدکنندگان عطر و ادکلن می دانند که اسانس حاصل از گل های نارنج در مقایسه با اسانس استخراج شده از پوست میوه این گیاه از کیفیت و ارزش بیشتری برخوردار است.
اسانس ها غالباً مانع رشد باکتری ها و قارچ ها می شوند. از این رو از این مواد در فرآورده های غذایی و آرایشی می توان به عنوان نگاه دارنده نیز استفاده کرد.
ساپونین ها:
ازمهمترین خواص این مواد این است که به صورت محلول در آب کف ایجاد کنند. از این رو خاصیت پاک کنندگی دارند. ساپونین از کلمه “ساپو” به معنای صابون گرفته شده است. از مهم ترین گیاهان ساپونین دار می توان سدر، حنا، ریشه گیاه گل صابونی و گچ دوست را نام برد. این مواد تقویت کننده و شفاف کننده پوست نیز می باشند.
همچنین بخوانید: طرز تهیه و استفاده گیاهان دارویی
فلاون ها و فلاونوئیدها :
به طورکلی، فلاونوئیدها اثر لطیف کنندگی و مرطوب کنندگی بر روی پوست بدن دارند.
مواد تلخ:
همانطور که از نام این مواد پیداست، تلخ مزه بوده و قابلیت تحریک غدد گوارشی را دارا می باشند.
موسیلاژها:
موسیلاژها در آب حل شده و پس از جذب آب، متورم و ضخیم می گردند. از گیاهانی که حاوی ترکیبات موسیلاژی هستند و در صنایع آرایشی و بهداشتی اهمیت دارند می توان ریشه ختمی، گل ختمی، بارهنگ و… را نام برد. از مهمترین خواص دارویی موسیلاژها خاصیت ضد سوزش آنهاست. همچنین این مواد سبب شفافیت مو و پوست نیز می شوند.
اسید سیلی سیک:
از اسید سیلی سیک برای مداوای برخی بیماری ها استفاده می شود. وجود این مواد برای رشد موها و ناخن ها بسیار مهم است. از پودر برخی از گیاهان حاوی مواد سیلیکاته به عنوان ماده اصلی دندان شوی و غرغره، همچنین به عنوان ماده اضافی شوینده در آب حمام استفاده می شود.
تانن ها:
تانن ها سبب بسته شدن روزنه ها و منافذ پوست نیز می شوند و از نفوذ چربی به خارج جلوگیری می کنند. تانن ها در معالجه زخم ها و سوختگی ها کاربرد دارند. در صنایع آرایشی نیز کرم هایی از آنها تهیه می شود که از افتادگی پوست صورت جلوگیری می کنند. بلوط و بیشتر گیاهان تیره گل سرخ از گیاهان تانن دار به شمار می روند.
ویتامین ها:
فعالیت های متابولیکی بدن انسان، بدون وجود ویتامین ها امکان پذیر نیست. ویتامین ها از محیط خارج بدن تامین می شوند و باید در عادت های غذایی روزانه همواره مقادیر متناسبی از آنها وجود داشته باشد. ویتامین ها به حرارت های بالا بسیار حساس می باشند. استعمال خارجی ویتامین ها سبب تقویت پوست و مو می گردد.
لیپیدها:
شامل روغن های ثابت و چربی ها می باشند. روغن های ثابت را می توان از گیاهانی مانند زیتون، مغز هسته میوه ها، کرچک، کتان و گلرنگ به دست آورد. این روغن ها در صنایع داروسازی و آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارند.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
ریشه کلمبو را با خواص تقویت کننده عمومی بدن و مقوی معده، تسهیل کننده عمل هضم و تصفیه کننده خون، رفع کننده استفراغ های با منشأ عصبی و آرام بخش، ضد اسکوربوت و اشتهاآور، برطرف کننده ضعف دوره نقاهت و رفع کننده ضعف های مربوط به اختلالات دستگاه هاضمه، رفع کم خونی، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
