معرفی گیاه جاشیر و خواص درمانی آن در طب سنتی

آخرین به روزرسانی 22 مهر 1398

با گیاه جاشیر و خواص درمانی آن آشنا شوید

جاشیـر گیاهی است که گونه های مختلف آن در ایران با نام های جاشیر، جاوشیر، جواشیر، گاو شیر، کوشیر و جاوشی نامیده می شود. در کتب طب سنتی صمغی که از این گیاه گرفته می شود، جاوشیر نام دارد. به هندی نیز گونه ای از گیاه را جاوشی و جوواشور می نامند. معمولا در بازار دارویی جاوشیر به صمغ رزینی که از گیاه جاوشیر گرفته می شود، می گویند که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است. البته لازم به ذکر است که دانه و برگ های گیاه جاشیر نیز مصرف دارویی دارد. در ادامه این مقاله معرفی گیاه جاشیر و خواص درمانی آن می پردازیم.

معرفی گیاه جاشیر

جاشیر گیاهی است چند ساله، علفی که بلندی ساقه آن در حدود یک متر است. ساقه آن نیز استوانه ای پوشیده از تار سفید پنبه ای که به ساقه رنگ خاکستری سفید می دهند. در بعضی گونه ها خوابیده، برگ های آن ساده، کامل، بیضی، پهن نامنظم، زبر و خشن، کناره برگ ها دارای دندانه و بسیار سبز است. گل های آن چتری مرکب، زرد رنگ و خوشبو می باشد. تخم های نیز آن سیاه رنگ و در اندازه انیسون است.

از ریشه گیاه در ناحیه یقه گیاه با تیغ زدن و خراش و شکاف شیره ای خارج می شود که به تدریج در مقابل هوا سفت می شود. این شیره صمغ رزینی جاوشیر است، البته از ساقه گیاه نیز گرفته می شود ولی کیفیت صمغ ساقه پست تر از صمغ ریشه است. در گیاه یک اسانس وجود دارد که در عطرسازی مورد توجه و مصرف است.

معرفی گیاه جاشیر و خواصش

مشخصات صمغ جاوشیر و روش گرفتن آن

در اوایل تابستان 10 تا 12 سانتیمتر خاک کنار ریشه در محل یقه را کنار زده و زیر آن را با برگ های تمیز فرش می کنند. سپس، ریشه را شکاف می دهند و شیره به تدریج در روزهای گرم خارج شده روی برگ ها جمع می شود که پس از سفت شدن آن را جمع آوری می نمایند. رنگ سطح خارجی جاشیر زعفرانی و یا قرمز تیره است و مقطعی از آن سفید است که در مجاورت هوا تیره می شود. طعم آن تند بوده و زبان را می گزد و بوی آن نیز نامطبوع است.

ترکیبات شیمیایی

در گیاه جاشیر یک اسانس روغنی فرار وجود دارد که در صنعت عطرسازی استفاده می شود.

خواص و کاربرد جاوشیر

از نظر طبیعت صمغ جاوشیر خیلی گرم و خشک است و خواص آن خیلی شبیه صمغ آنغوزه ولی ضعیف تر از آن است و در موارد مشابه باید مقدار بیشتری از این صمغ مصرف نمود. و از نظر خواص آن معتقدند که بادشکن، ضد نفخ و گاز است. همچنین، محلل، مدر حیض، باز کننده گرفتگی ها و انسداد مجاری و مقوی اعصاب ضعیف است.

در عین حال چون اعتدال دهنده است، اعصاب را تقویت می کند. ضد سم است و برای بیماری سرد بلغمی خصوصا بیماری های اعصاب و بیماری های مغزی نظیر سردرد، فلج، فلج عصب (لقوه)، صرع، صرع کودکان و رعشه (حاصل از کثرت جماع) مفید است. برای درد مفاصل، کوفتگی، درد استخوان شکسته و ترمیم آن، درد پهلو، خونریزی و سرفه های بلغمی سودمند است. همچنین، مالیدن آن به چشم برای افزایش بینایی مفید می باشد.

همچنین بخوانید:  از گیاه دارویی جاوشیر چه می دانید

نسخه درمانی با صمغ جاوشیر

• اگر 2 گرم صمغ جاوشیر با عرق مرزنجوش خورده شود و یا به مواضع شکستگی و کوفتگی مالیده و ضماد شود، درد ناشی از کوفتگی و شکستگی التیام می یابد.
• اگر در حدود 5 گرم از صمغ خورده شود برای استسقا، ازدیاد ترشح ادرار، ازدیاد ترشح عادت ماهیانه، یرقان، معالجه قطره قطره ادرار کردن، نفخ رحم، خرد کردن سنگ مثانه و کلیه و خنثی کردن سموم مفید است.
• جهت تسکین درد دندان ناشی از کرم خوردگی، قدری از صمغ جاوشیر خورده یا بمالید.
• ریختن چند قطره از محلول آن در آب، در گوش برای کاهش سنگینی گوش نافع است.
• ضماد صمغ جاوشیر جهت درمان جراحات پوستی و التیام زخم ها موثر واقع می شود.

نکته: مقدار مجاز خوراکی صمغ جاوشیر تا 5 گرم بوده و جانشین آن باریجه است.

موارد مصرف برگ گیاه جاشیر

ضماد برگ گیاه جاشیر برای تسکین درد پهلو مفید است. خوردن عصاره برگ گیاه با سرکه و مالیدن آن برای تحلیل ورم طحال مفید است. اگر 10 گرم آن را در مقداری آب انگور مخلوط و پس از 20 روز صاف نمایند و بخورند برای استسقا و طحال بسیار نافع است.

همچنین، خوردن عصاره برگ آن برای سیاتیک و دم کرده آن با روغن زیتون در حدی که به صورت مرهم درآید و مالیدن و گذاردن آن در محلی از عضو که سگ هار گاز گرفته باشد مفید است. برگ های این گیاه ضدعفونی کننده است، لذا اضافه کردن عصاره برگ آن در مرهم ها برای التیام زخم ها بسیار نافع است.

موارد مصرف دانه و ریشه گیاه جاشیر

ضماد ریشه و همچنین گرد ریشه آن برای زخم های کهنه و استخوان عاری از گوشت و شیاف آن برای باز کردن قاعده زنان و خروج جنین مرده مفید است خوردن تخم آن نیز برای ازدیاد ترشح عادت ماهیانه موثر است. مصرف تخم جاشیر با افسنطین برای اختناق رحم مفید است و جنین را سقط می کند. همچنین، نفخ و گاز رحم را پراکنده می سازد.

  از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.