معرفی درخت سرخدار و خواص آن
معرفی درخت سرخدار و خواص آن
در کتب طب سنتی با نام های زرنب، رجل الجراد و شجره الفشاع آمده است. در ایران با نام های محلی مختلفی در مناطقی که می روید شناخته می شود. از جمله در مازندران و گرگان سرخدار و سخدار، در کتول گرگان سوختال، در رودسر و آستارا سیردار و در ارسباران جیوا می نامند.
مشخصات سرخدار
سرخدار درختی است دو پایه از سوزنی برگان که رشد آن بسیار کم است و طول عمر آن بسیار زیاد، معروف است که تا 2000 سال عمر می کند. ارتفاع آن به ندرت از 20 متر تجاوز می کند ولی قطر آن زیاد می شود و تا 3 متر نیز دیده شده است. برگ هایش باریک دراز، نوک تیز که روی آن به رنگ تیره و براق و زیر برگ سبز روشن می باشد. پوست تنه درخت فلسی و قرمز رنگ است و به همین علت آن را سرخدار می گویند. به مقطع تنه موجی سینوسی است، با این که از سوزنی برگان است فاقد مجاری صمغی است. گل ها دو پایه و میوه آن منفرد گوشتی و قرمز رنگ که در درون آن یک دانه تخم مرغی شکل قرار دارد و شبیه میوه های هسته دار که سر آن کمی گودی دارد می باشد.
میوه آن را در اصطلاح محل اریل گویند. برگ های آن سمی است و مصرف علوفه ندارد، چوب آن خیلی متراکم مغز چوب سفید ولی قسمت خارج چوب قرمز تیره رنگ با رگه های قهوه ای است. قشر قرمز رنگ گوشتی میوه لعاب دارد و شیرین است ولی چون سمی است مقدار کمی از آن را می توان خورد. سایر قسمت های گیاه شامل پوست، چوب، دانه همه سمی هستند برگ آن نیز سمی است و فقط به مقدار محدود برای استعمال داخلی ممکن است تجویز شود. این درخت پاجوش فراون می دهد و به خوبی هرس را تحمل می کند.
معرفی درخت سرخدار و خواص آن
سرخدار بومی اروپا و شمال آفریقاست و در اغلب جنگل های شمال ایران از آستارا تا گرگان نیز در ارتفاعات میان بند انتشار دارد. در کتول، زیارت، رامیان، دامنه های امامزاده ابراهیم در گیلان و همچنین در جنگل های ارسباران دیده می شود. در مخزن الادویه آمده است که در کوه های فارس نیز دیده شده ولی گیاه شناسان ایرانی در پنجاه سال اخیر گزارشی مبتنی به تایید وجود این درخت در فارس نداده اند.
ترکیبات شیمیایی درخت سرخدار
درخت دارای آلکالوئید تاکسین می باشد که ماده عامل سمی و تلخ گیاه است و در تمام قسمت ها اعم از برگ، شاخه، پوست، دانه، چوب وجود دارد و فقط در گوشت میوه بدون دانه آن مقدارش خیلی کم یا تقریبا نیست. برگ های گیاه دارای آلکالوئید تاکسین، تاکسی نین و مقدار جزیی افدرین می باشد. مقدار آلکالوئید گیاه در زمستان به حداکثر می رسد. آلکالوئید تاکسین یک سم شدید قلبی است، مقدار دوز مهلک تاکسین که داخل ورید تزریق می شود برای خرگوش بین 2-3 میلی گرم برای هر یک کیلوگرم وزن دام است که موجب ضعف و سرکوب شدن قلب و دستگاه تنفسی می شود. گیاه دارای یک گلوکوزید به نام تاکسی کاتین نیز می باشد.
در گزارش بررسی دیگری آمده است که آلکالوئید تاکسین سرخدار مخلوط پیچیده ای از دو آلکالوئید تاکسین آ و تاکسین ب و تاکسین ب آلکالوئید اصلی در این مخلوط را تشکیل می دهد.
همچنین بخوانید: خواص درمانی شربت های گیاهی1
خواص سرخدار
در هند برگ ها و میوه بدون دانه آن را مسکن، آرامبخش، قاعده آور و ضدعفونی کننده می دانند و از برگ های آن در موارد آسم، برونشیت، سکسکه، سوهاضمه، صرع و به عنوان تقویت کننده نیروی جنسی استفاده می شود. از این گیاه به عنوان سم برای مسموم کردن ماهی در ماهی گیری استفاده می شود.
برگ های سرخدار از نظر طبیعت طبق رای حکمای طب سنتی گرم و خشک است و برگ های آن بسیار سوزاننده و زخم کننده می باشد و در عین حال به مقدار کم مقوی معده، کبد و گرم کننده آن ها هست و از این نظر یعنی از نظر تقویت و گرم کردن معده جانشین دارچین است. برای صاف کردن صدا، تسکین سرفه، تنگی نفس، سکسکه، تقویت هاضمه، افزایش اشتها، تحلیل باد و نفخ، گاز و بند آوردن اسهال، رفع کمی ترشح ادرار و سردی مثانه نافع است.
عصاره تازه آن مسکر است و مانند شراب محرک می باشد. برگ سرخدار مضر گرم مزاجان است و برای اشخاص ضعیف نیز مناسب نیست در این قبیل موارد باید حتما با گشنیز و جلاب نیم گرم خورده شود. مقدار خوراک از گرد برگ آن 0/3 تا 5 سانتی گرم است. جانشین آن از نظر خواص چند برابر وزن آن دارچین و هل است. میوه سرخدار بدون دانه آن نرم کننده است و برای آرام کردن سرفه و سکسکه موثر است. شیره تازه میوه بدون دانه آن به مقدار 20 گرم مدر و ملین است. در ژاپن از دم کرده برگ آن برای رفع بیماری قند می خورند.
جلاب چیست؟
نوشابه خنک کننده طبی غیر الکلی یا به عبارت دیگر شربت قند طبی است که به منظور تقویت قلب و رفع خفقان و وحشت و مالیخولیا می خورند. طرز ساختن آن در ادامه ذکر می شود.
شکر سفید 3 کیلوگرم، گلاب 10 کیلوگرم را گرفته با آتش ملایم بجوشانید و کف آن را گرفته آن قدر تبخیر نمایید که نصف شود. سپس 4 گرم زعفران را با گلاب ساییده داخل آن نمایید و در ظرفی نگهدارید و در مواقع احتیاج با آب سرد و یا کمی از عرق های مناسب مخلوط کرده و تخم ترخان و تخم بالنگ یا فرنجمشک را در آن ریخته میل کنید. اگر حرارت در مزاج زیاد باشد با اسپرزه مخلوط نمایید و اگر سردی غالب باشد عنبر و مشک از هریک 1 گرم مخلوط نمایید.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
عرق دارچین را با خواص مقوی قلب، خلط آور، برطرف کننده عفونتهای گلو، پایین آورنده فشارخون، چربی و قند خون، بدون هیچ اسانس و افزودنی شیمیایی، از فروشگاه عطارک تهیه نمایید.
