علل، علائم و روش های درمانی فوبیا در کودکان و نوجوانان

با علل، علائم و روش های درمانی فوبیا در کودکان و نوجوانان آشنا شوید

ترس مشخص و مداوم که افراطی، بی دلیل و بیمارگونه است و با حضور یا انتظار یک شی یا موقعیت خاص مشخص می شود را ترس مرضی یا هراس شدید یا فوبیا (phobia) می نامند. افراد مبتلا به فوبیاها وقتی با یک موقعیت یا شی ترسناک مواجه می شوند، بلافاصله نشانه های اضطرابی را تجربه می کنند. بعضی وقت ها ممکن است وحشت شدیدی نشان دهند که با افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و سطحی، عرق کردن کف دست ها، سرگیجه و نشانه های بدنی دیگر مشخص می شود. تشخیص به موقع این نوع ترس های بیمارگونه به ویژه در کودکان بسیار حائز اهمیت است. لذا در این مقاله با علل، علائم و روش های درمانی فوبیا در کودکان و نوجوانان آشنا شوید.

علل، علائم و روش های درمانی فوبیا در کودکان و نوجوانان

فوبیا (هراس شدید) و انواع آن

همان طور که اشاره شد، فوبیا ترس مشخص و دائمی از اشیا و موقعیت های به وضوح آشکار و محدود، تعریف می شود. اگرچه بسیاری از افراد از طیف وسیعی از محرک ها می ترسند، اما متداول ترین فوبیاها در ۵ طبقه قرار می گیرند:

1- حیوانات مانند ترس از مار، عنکبوت، سگ، گربه و پرندگان و …

2- محیط طبیعی مانند ترس از طوفان، ارتفاع، آب و …

3- خون، تزریق و جراحات مانند ترس از آمپول، دیدن خون و …

4- موقعیت های خاص مانند ترس از هواپیما، آسانسور، مکان های بسته، مکان های باز و …

5- محرک های دیگر مانند ترس از خفگی، ابتلا به بیماری، مسخره شدن و …

اغلب، افراد مبتلا به ترس های مرضی خاص، از موقعیت هایی که ممکن است با محرک های ترسناک مواجه شوند، اجتناب می کنند. مثلا کودکی که از سگ می ترسد، مسیر خود به سمت مدرسه یا خانه را طوری تعیین می کند که از مواجهه با سگ ها دور بماند. اکثر بزرگسالان مبتلا به فوبیا (نه لزوما کودکان) تشخیص می دهند که ترس هایشان افراطی و بی دلیل است.

فوبیا در کودکان و نوجوانان

فوبیا بین کودکان و نوجوانان خیلی متداول است و عموما سطوح پایین تر رشد شناختی را منعکس می کنند. کودکان نوپا به ترس از اشیا عینی مانند حیوانات و‌ موجودات خیالی گرایش دارند. کودکان بزرگتر به ترس از موقعیت هایی گرایش دارند که به خودشان یا به دیگران صدمه برسانند (مثل طوفان و بلایای طبیعی دیگر). ترس های بیمارگونه متداول در بین نوجوانان نیز شامل ترس از تنها شدن، ترس از امتحانات و … می باشند.

فوبیا های خاص تقریبا در ۲ تا ۹ درصد جوانان دیده می شوند و خیلی کم به تنهایی رخ می دهند. تقریبا ۸۶ درصد کودکان مبتلا به ترس های بیمارگونه خاص حداقل یک اختلال اضطرابی دیگر هم نشان می دهند. رایج ترین مشکلات اضطرابی ترس از موقعیت های اجتماعی (فوبیا اجتماعی)، ترس از مکان های عمومی (هراس از مکان های باز) و ترس از جدا شدن از والدین (اختلال اضطراب جدایی) است. جوانان مبتلا به فوبیا ممکن است مشکلات دیگری از سلامت روانی نشان دهند. تقریبا 36 درصد افسردگی دارند، در حالی که 33 درصد مشکلات فیزیکی نشان می دهند که در اثر استرس به وجود می آید.

علائم فوبیا در کودکان و نوجوانان

محرک های ترسناک پاسخ های شناختی، فیزیولوژیک و رفتاری کودکان را فعال می کنند. از نظر شناختی، کودکان خود گزاره های منفی می سازند که خطر موقعیت را بزرگ نمایی می کنند (مثلا آن سگ می خواهد مرا گاز بگیرد) و توانایی برای فائق آمدن بر موقعیت را بیش از اندازه دست کم می گیرند (مثلا من نمی توانم کاری بکنم جلویش را بگیرم).

از نظر پاسخ های فیزیولوژیک، کودکان تغییراتی را در عملکرد دستگاه خودمختار نشان می دهند، نظیر افزایش ضربان قلب، تتفس سریع، تعریق، سرگیجه یا معده آشفته و بالاخره از نظر رفتار ممکن است کودکان سعی کنند از موقعیت فرار کنند. اگر موفق به فرار نشوند، ممکن است به طور افراطی، تحریک پذیر شوند یا قشرق راه بیندازند.

همچنین بخوانید:  علل و درمان ترس در کودکان

علل فوبیا در کودکان و نوجوانان

پژوهش های ژنتیک رفتاری نشان می دهند که ژن ها در رشد اکثر فوبیاها نقش نسبتا ضعیفی دارند. برای مثال ترس از محرک های خاص مانند سگ ها معمولا در خانواده ها رواج ندارند، اما ممکن است افراد گرایش به اضطراب را به ارث برده باشند که بعدها به ترس بیمارگونه یا فوبیا کشیده شود. اکثر فوبیاها عمدتا از تجربه محیطی نشات می گیرند و در واقع اکتسابی هستند.

برخی ترس ها شرطی هستند که در کودکان سبب فوبیا می شود که به آن شرطی سازی کلاسیک می گویند. برای مثال والدین یا سایرین، کودک را از حیوانات، اشیا، تاریکی و … می ترسانند که این ترس در آینده به فوبیا تبدیل می شود.

روش دیگر اکتساب ترس یادگیری مشاهده ای است. کودکان با مشاهده پاسخ افراد به ویژه والدین خود در مقابل ترس یا اجتناب از اشیا، حوادث و موقعیت های خاص ترس را یاد می گیرند.

راه سوم یادگیری ترس انتقال اطلاعات است. ممکن است کودک ترس از موارد خاص را از صحبت کردن با دیگران یا شنیدن مباحث یاد بگیرد. به عنوان مثال کودک از پدرش می شنود که یکی از دوستانش بر اثر رعد و برق جان خود را از دست داده و یا کودکی در همسایگی آن ها مورد حمله سگ ها قرار گرفته است و … که این موارد می تواند در رشد فوبیا یا ترس های بیمارگونه کودک نقش داشته باشد.

روش های درمانی فوبیا در کودکان و نوجوانان

امروزه درمان های رفتاری برای ترس های بیمارگونه کودکان بسیار موثر است. در این روش ها، ابتدا درمانگر یا مشاور با شناخت کامل کودک و والدینش ترس کودک را تشخیص داده و در مراحل اول با مواجه کردن تدریجی کودک با ترس خود به کاهش و درمان کامل آن کمک می کند. در روش های روان درمانی یکی از چهار شیوه حساسیت‌زدایی منظم، غرقه‌سازی، سرمشق‌گیری و تنش کاربردی انجام می‌گیرد. البته در برخی از کودکان به دلیل اضطراب شدید درمان های رفتاری به همراه دارو درمانی صورت می گیرد.

ترس های بیمارگونه ممکن است حداقل یک تا دو سال طول بکشند و در صورت ترک درمان به پریشانی و اختلال قابل توجهی منجر شوند. اکثر کودکان مبتلا به فوبیا تا بزرگسالی روی مشکل خود پافشاری نمی کنند، هر چند فوبیا در کودکان ممکن است به مشکلات اضطرابی، خلقی و بدنی دیگر به دوران نوجوانی و بزرگسالی کشیده شود. در نتیجه، اگر ترس بیمارگونه کودکی به اختلال یا پریشانی معنادار منجر شود، مستحق توجه بالینی خواهد بود.

نکته: افراد تنها زمانی تشخیص ترس های بیمارگونه را دریافت می کنند که اضطراب یا ترس انتظاری آن ها به طور معناداری با عملکرد روزمره آن ها تداخل کند و نشانگانشان به پریشانی معناداری منجر شود. برای مثال نوجوانی که از دیدن خون می ترسد و از دیدن نمایش های خونین اجتناب می کند، نباید مبتلا به فوبیا تشخیص داده شود، زیرا ترس او بر فعالیت های روزمره اش به طور جدی تاثیر نمی گذارد. اما اگر بر هدف و زندگی او اثر بگذارد (مثلا قصد دارد پزشک یا جراح شود)، آنگاه تشخیص فوبیا احتمالا مناسب خواهد بود.

از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.

برای خرید بخور حضرت مریم کلیک کنید

بخور حضرت مریم را با خواص درمان انواع بیماری های عصبی، درمان افسردگی شدید، درمان ام اس، صرع، تشنج، انواع معلولیت ها، جنون، درمان اوتیسم، درمان شب ادراری، کمک به استجابت دعا، بلغم زدا، ضد سرطان، آرامبخش، رفع انرژی های منفی، درمان میگرن شدید، معطر کردن فضای خانه، درمان چشم زخم و تقویت حافظه…، بدون هیچ اسانس و افزودنی شیمیایی، از فروشگاه عطارک تهیه نمایید.

ارتباط آنلاین در تلگرام