علل و علایم بیماری شقاق مقعد

علل و علایم بیماری شقاق مقعد

شقاق مقعد چیست؟ (علل و علایم آن)

از نظر تعریف به بریدگی یا ایجاد شکاف، یا ترک در پوشش مجرای مقعد، شقاق مقعد (Anal Fissure) گفته می شود و حدود 80% افراد در مرحله ای از زندگی خود حداقل یک بار دچار آن می شوند و در هر سنی ممکن است بروز کند (از نوزادی تا پیری). از ویژگی های شقاق این است که محور آن طولی است یعنی از بالا به پایین است و به صورت عرضی (افقی) رخ نمی دهد.

علل و علایم بیماری شقاق مقعد

تفاوت شقاق در زنان و مردان

شیوع شقاق در زنان و مردان به یک نسبت است و فقط یک تفاوت کوچک میان آن دو وجود دارد و آن این است که در مردان 99% موارد، شقاق در خط میانی عقب مجرای مقعد بروز می کند و تنها یک درصد در خط میانی جلوی مقعد رخ می دهد، اما این درصد در زنان به ترتیب به 90% و 10% می رسد و علت این مسئله احتمالا صدمات موقع زایمان و نزدیکی از راه مقعد است.

احتمال تعدد شقاق و یا بروز آن در طرفین کانال مقعد بسیار کم است و در صورت وجود چنین حالاتی ممکن است به دلایلی چون بیماری های مقاربتی، بیماری های التهابی روده (بیماری کولیت اولسراتیو و بیماری کرون) و یا برخی از بیماری های دیگر باشد. به همین دلیل، در چنین شرایطی پزشک ممکن است برای شما پاره ای از آزمایشات خون و حتی عکس رنگی از روده ها (رادیوگرافی روده ها با ماده حاجب) و یا کولونوسکوپی توصیه نماید. (هرچند که معمولا هیچ کدام از آن ها وجود نخواهد داشت و فقط جهت اطمینان است).

علت شقاق چیست؟

علت شقاق به درستی مشخص نیست. در گذشته اعتقاد بر این بود که عامل شقاق، یبوست است. یعنی مدفوع سفت و خشک همراه با فشار موقع زور زدن باعث خراشیدگی و شکاف مخاط مقعد می شود. اما از آنجایی که تنها 25% مبتلایان به شقاق دچار یبوست بوده و حتی در اسهال مزمن و طولانی مدت نیز ممکن است شقاق رخ دهد و در ضمن در تمامی افرادی که دچار یبوست هستند، شقاق رخ نمی دهد، این نظریه را کمی زیر سوال می برد. در مطالعات دیده شده است که میزان اسفنکتر داخلی مقعد در مبتلایان به شقاق شدیدا افزایش یافته است.

چنین تصور می شود که این افزایش اسفنکتر داخلی (حلقه عضلانی داخلی اطراف کانال مقعد) و افزایش فشار ناحیه، باعث کاهش خون رسانی به مخاط مقعد شده و این مسئله باعث آسیب پذیر شدن مخاط مقعد شده و تحت عواملی همچون یبوست یا زور زدن (بدون یبوست) و یا حتی در پی اسهال، پاره شده و ترک بر می دارد. به همین دلیل است که با رفع این فشار (چه با بریدن اسفنکتر داخلی از طریق جراحی و چه مهار فعالیت آن به کمک برخی از داروها) تقریبا همیشه (بیش از 90 تا 95 درصد موارد) باعث بهبودی شقاق می شود. علت اینکه چرا اسفنکتر داخلی در افراد مبتلا به شقاق بالا است، مشخص نیست، ولی بدون شک عوامل روحی و روانی، فعالیت بدنی و تغذیه در آن نقش ایفا می کنند.

همچنین بخوانید:  راه های درمان شقاق مقعدی چیست؟

یکی دیگر از دلایل شقاق می تواند نزدیکی از راه مقعد باشد. همان علل و مکانیسمی که در یبوست موجب بروز شقاق می شوند، در نزدیکی مقعدی نیز شریک هستند. اضافه بر اینکه حتی اگر نزدیکی با میل و رغبت باشد و شخص خود را شل نماید (شل کردن اسفنکتر خارجی)، اسفنکتر داخلی همچنان منقبض بوده (مگر اینکه راست روده پر باشد) و لذا احتمال وارد آمدن صدمه بیشتر خواهد بود. شقاق در این حالت ممکن است متعدد و یا در نواحی غیر معمول رخ دهد. البته علاوه بر این، نزدیکی مقعدی عوارض دیگری نیز دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:

• احتمال بروز بواسیر افزایش می یابد.
• خطر بروز عفونت های مقاربتی شدیدا افزایش می یابد و شدت آن نیز بیشتر می شود. به طوری که در مطالعات دیده شده است خطر بروز نوعی سرطان کشنده موسوم به سرطان سارکوم کاپوسی در مردان هم جنس باز مبتلا به ایدز حدود 30% تا 50% و در بیماران غیر هم جنس باز حدود 4% می باشد.
• احتمال بروز عفونت های غیر معمول (نظیر پروستاتیت مزمن و مقاوم به درمان) افزایش می یابد.
• ممکن است موجب اختلالات گوارشی (از جمله بی اختیاری مدفوع یا گاز) در شخص مفعول شود.

علل و علایم بیماری شقاق مقعد

علایم و نشانه های شقاق چیست؟

در کل درد، خونریزی (خفیف) مقعد در موقع اجابت مزاج از علایم تقریبا ثابت شقاق هستند. برحسب اینکه چه مدت از بروز شقاق گذشته باشد، علایم و نشانه های شقاق کمی متفاوت خواهد بود. در صورتی که کمتر از 6 تا 8 هفته از بروز شقاق گذشته باشد به آن شقاق حاد و اگر بیش از آن گذشته باشد، شقاق مزمن گفته می شود.

شقاق حاد (Acute Fissure)

به بروز شقاق در 2 ماه گذشته، شقاق حاد گفته می شود در این حالت شخص در موقع اجابت مزاج دچار درد نسبتا شدید می شود و بیش از 95% موارد درد ناحیه مقعد (و گاهی با انتشار به پشت یا کمر احساس شده) و معمولا در پایان اجابت مزاج برطرف می شود. اما ممکن است تا ساعت ها نیز ادامه یابد. به دلیل درد موقع اجابت مزاج، شخص تا حد امکان از دفع مدفوع جلوگیری کرده و در نتیجه دچار یبوست می شود و یا اینکه یبوست او بدتر می شود و این مسئله یک چرخه معیوب به وجود آورده و همدیگر را تشدید می کنند.

به دلیل پاره شدن مخاط، خونریزی همراه یا بعد از اجابت نیز بروز می کند که معمولا خون روشن بوده و چند قطره بیشتر نیست و با مدفوع مخلوط نیست. از ویژگی های شقاق حاد این است که با مراقبت های طبی معمول در 90% موارد بهبود می یابد.

شقاق مزمن (Chronic Fissure)

اگر بیش از 2 ماه از بروز شقاق گذشته باشد، به آن شقاق مزمن گفته می شود. علایم شقاق مزمن تقریبا همانند شقاق حاد است ولی خصوصیات ظاهری بریدگی در آن با شقاق حاد کمی متفاوت است و پزشک قادر به تشخیص و افتراق آن ها می باشد. از ویژگی های شقاق مزمن این است که معمولا با مراقبت های معمولی بهبود نیافته و اکثرا نیاز به تجویز داروهای اختصاصی و یا جراحی دارد تا بهبود یابد.

در هر دو مورد شقاق، مدفوع سیاه رنگ یا قیری نمی شود. مدفوع سیاه رنگ یا قیری شکل دلالت کننده خونریزی از قسمت های فوقانی روده (دهان، مری، معده و روده کوچک) بوده و در چنین حالتی بایستی در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه نمود.

همچنین در شقاق ممکن است موقع نزدیکی درد به وجود آید. مجرای مهبل در جلوی راست روده و مجرای مقعد قرار دارد، به صورتی که یک دیواره نازک آن دو را از یکدیگر جدا می کند و هنگام دخول به شقاق فشار وارد شده و باعث احساس درد در شخص می شود.

یکی از تغییرات در شقاق مزمن، تغییرات التهابی و عفونت محل زخم است و این مسئله با ترشحات التهابی و چرکی همراه بوده و می تواند به بیرون نشت کند و باعث کثیف و آلوده شدن شخص شود. همچنین در موارد بسیار شدید و پیشرفته شقاق ممکن است مجرا یا اسفنکترهای مقعد از کفایت کافی برخوردار نبوده و مدفوع شل و آبکی از اطراف مدفوع سفت و خشک نشت کند.

همچنان که ذکر شد، به دلیل احتمال نشت ترشحات از مقعد و یا در اثر مصرف داروهای موضعی ممکن است واکنش های التهابی ایجاد شود و شخص دچار خارش مقعد شود. البته خارش در شقاق شایع نیست و زمانی به آن نسبت داده می شود که علل اصلی دیگر آن رد شده باشند.

این نکته را هم در نظر داشته باشید که، با توجه به اینکه مکانیسم و علل به وجود آورنده بیماری شقاق همانند بواسیر است، در بسیاری از موارد، احتمال بروز این دو بیماری با هم وجود دارد. نکته دیگر اینکه شقاق سرطانی نمی شود، اگر چه هر چه زخم مزمنی تا حدی مستعد سرطانی شدن است، ولی این مسئله در مورد شقاق به ندرت اتفاق می افتد و نگران آن نباشید.

از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.

برای خرید کنجد خام کلیک کنید

کنجد خام را با خواص کمک به کاهش فشار و چربی خون، درمان یبوست، پیشگیری از میگرن، پوکی استخوان، سرطان روده، لطیف کننده صدا، افزایش توان جنسی در مردان، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.

ارتباط آنلاین در تلگرام