علل، علائم و راه های درمان بیماری هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
آشنایی با علل، علائم و راه های درمان بیماری هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
بیماری هیپوتیروئیدی (Hypothyroidism) یا کم کاری تیروئید یک سندرم بالینی است که به علت کمبود هورمون های تیروئیدی اتفاق می افتد. شیوع این بیماری 0/1 تا 2 درصد می باشد. هیپوتیروئیدی اولیه ناشی از اختلال غده تیروئید و هیپوتیروئیدی ثانویه مربوط به نقص عملکرد هیپوتالاموس یا هیپوفیز است. البته کم کاری تیروئید اولیه شایع تر است. براساس تحقیقات انجام شده بیماری تیروئیدیت هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis) یک اختلال اتوایمیون (خود ایمنی) با زمینه ژنتیکی بوده و شایع ترین علت هیپوتیروئیدی اولیه است. حال در ادامه با علل، علائم و راه های درمان بیماری هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید) آشنا شوید.
علل، علائم و راه های درمان بیماری هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
علل هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
علل بیماری هیپوتیروئیدی را به طور کلی می توان به سه گروه بدون بزرگی غده، همراه با بزرگی غده و ناشی از داروها تقسیم بندی نمود:
1- بدون بزرگی غده (عدم وجود گواتر): آتروفی ناشناخته غده، تخریب یاتروژنیک غده (ناشی از اقدامات تشخیصی یا درمانی)، جراحی، درمان با ید رادیواکتیو، التهاب تیروئید به علت پدیده های التهابی، هیپوتیروئیدی مادرزادی (کرتینیسم).
2- همراه با بزرگی غده (گواتر): نقص در سنتز و انتقال هورمون ها یا سایر عملکردهای غده تیروئید، تیروئیدیت هاشیموتو، کمبود ید، عوامل طبیعی ایجاد کننده گواتر همانند کلم.
3- ناشی از داروها: آمیودارون (Amiodarone)، اتیونامید (Ethionamide)، مواد حاجب حاوی ید، ریفامپین (rifampin)، اینترلوکین (interleukin)، اینترفرون آلفا (IFN-α)، لیتیم (Lithium)، تیوسیانات (Thiocyanate)، فتل بوتازون (phenylbutazone)، سولفونیل اوره ها (Sulfonylurea).
علائم هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
علائم و نشانه های بیماری کم کاری تیروئید عبارتند از: ضعف، خستگی، سستی، عدم تحمل سرما، اختلال چشایی و بویایی، کاهش شنوایی، خشونت صدا، افزایش وزن، مشکلات پوستی (نازک شدن، خشکی و زردی پوست)، دردهای عضلانی، تنگی نفس، یبوست، منوراژی (خونریزی شدید قاعدگی)، گالاتوره (ترشح شیر بدون بارداری)، رنگ پریدگی، پف کردن صورت و پلک، شکنندگی ناخن ها، ورم (ادم) محیطی، کاهش رفلکس های تاندونی، برادیکاردی، هیپرتانسیون، گواتر و پریکاردیت.
همچنین بخوانید: سرطان تیروئید
درمان دارویی هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
1- لووتیروکسین (Levothyroxine)
لووتیروکسین (T4) فرآورده انتخابی جهت درمان جایگزینی هورمون تیروئید در بیماری کم کاری تیروئید می باشد. این دارو به صورت قرص های خط دار 0.1 mg در بازار موجود است. در بالغین دوز مورد نیاز آنkg/day 1.6 تا 1.7 است. دوز معمول آن 100 تا 125 می باشد. دارو به صورت یکبار در روز، صبح ناشتا تجویز می شود. اثر آن 2 تا 3 هفته بعد شروع شده و بعد از 4 تا 6 هفته به اوج خود می رسد. تست های عملکرد تیروئیدی بعد از 6 تا 8 هفته از شروع لووتیروکسین ارزیایی می شود (به علت نیمه عمر 7 روز T4 ،3 تا 4 هفته زمان برای رسیدن به حالت ثبات غلظت لازم است). در افراد مسن، دارو با دوز کم شروع شده و به تدریج افزایش می یابد. این بیماران به دوز کمتری نیاز دارند.
نکات ضروری مربوط به مصرف لووتیروکسین (Levothyroxine)
- در بیماران با سابقه بیماری های قلبی و عروقی (آنژین صدری، MI، …)، لووتیروکسین با دوز کم شروع شده و در صورت نیاز هر 2 تا 6 هفته افزایش داده می شود. این بیماران به اثرات T4 بسیار حساس بوده و در آن ها خطر شروع درد آنژین و MI وجود دارد. در برخی موارد، در این بیماران ترجیحا دوز کمتر از حد نیاز داده می شود.
- بیماران با هیپوتیروئیدی طول کشیده (بیش از یک سال) به اثرات قلبی T4 بسیار حساس می باشند. در این افراد، به علت کاهش کلیرانس T4، زمان رسیدن به حالت ثبات غفلت (steady state) طولانی تر است. لذا توصیه می شود دارو با دوز کم شروع شده و به تدریج افزایش یابد.
- زنان باردار به دوز بالاتری از لووتیروکسین نیاز دارند (افزایش دوز تا ۴۵ درصد)، هدف در این بیماران TSH نرمال و T3 و T4 در حد بالای نرمال است تا خطر هیپوتیروئیدی جنین کاهش یابد.
- کودکان به دوز بالاتری از T4 نیاز دارند. در کودکان زیر ۳ ماه، دوز لووتیروکسین kg/day 10 تا 15 است.
- تشخیص هیپوتیروئیدی در نوزادان و درمان به موقع جهت کاهش عوارض آن همانند اختلال رشد ذهنی و جسمی بسیار اهمیت دارد و بدین علت، تست بیماریابی (غربالگری) در نوزادان بعد از تولد انجام می شود.
- جذب گوارشی لووتیروکسین حدود ۸۱ درصد است و غذا باعث کاهش جذب آن می شود. توصیه می شود دارو یک ساعت قبل از صبحانه، ۲ ساعت بعد از صبحانه و یا شب موقع خواب استفاه شود. مصرف در شب ممکن است باعث اختلال در خواب شود.
- با توجه به تفاوت در فراهم زیستی و قدرت لووتیروکسین ساخت کارخانه های متفاوت، به بیمار توصیه می شود در حد امکان همیشه از فرآورده یک کارخانه یا یک نام تجاری خاص دارو استفاده نماید.
2- لیوتیرونین (Liothyronine)
فرآورده دارویی دیگری که برای درمان هیپوتیروئیدی در دسترس است، لیوتیرونین (T3) می باشد. لیوتیرونین به شکل قرص های ۲۵ در بازار موجود می باشد ولی به علت نیمه عمر کوتاه (نیاز به تجویز چند بار در روز)، قیمت بالاتر و پتانسیل بیشتر برای ایجاد سمیت قلبی نسبت به لووتیروکسین، کمتر استفاده می شود. تنها موارد مصرف آن در بیماران نیازمند جایگزینی کوتاه مدت هورمون و بیمارانی که مشکل تبدیل T4 به T3 دارند (همانند Euthyroid Sick Syndrome ) می باشد.
نکته: از مصرف خودسرانه داروهای مزیور جدا خودداری نمایید و تنها با تجویز پزشک از آن ها استفاده نمایید.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
دانه چشوم را با خواص تنظیم کننده تیروئید، دفع سنگ کلیه و مثانه، خواب آور، درمانگر امراض چشم، دفع کننده کرمک، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
