خواص و مضرات گیاه خرزهره
نکاتی مفید درباره خواص و مضرات گیاه خرزهره که باید بدانیم
خرزهره (سم الحمار) گیاهی زیبا از تیره خرزهره است که به صورت درختچه‌ای پرورش می‌یابد و گل‌های زیبای آن به رنگ‌های قرمز، سفید و صورتی خودنمایی می‌کنند. این گیاه که بیشتر به عنوان گل زینتی شناخته می‌شود، دارای برگ‌های باریک، ضخیم و گوشتی است که بویی تلخ و تند دارند. جالب است بدانید که اگر سگی از برگ‌های این گیاه بخورد، می‌میرد، اما خوردن برگ‌های خرزهره برای خر تنها ناراحتی‌ای جزئی ایجاد می‌کند. شاید بهتر بود نام این گیاه را “سگ‌زهره” می‌گذاشتند نه خرزهره!
سم الحمار یک داروی سمی است و مصرف آن نیاز به دقت و احتیاط فراوان دارد. در دوزهای دقیق، این گیاه به عنوان داروی قلبی و مدر استفاده می‌شود. جالب‌تر اینکه، گونه‌ای از گیاه خرزهره که گل‌های سفید دارد، از نظر دارویی خواص بیشتری نسبت به انواع دیگر آن دارد. در این مقاله، با خواص و مضرات گیاه خرزهره بیشتر آشنا خواهید شد.
خواص و مضرات گیاه خرزهره
اسامی دیگر گیاه خرزهره
گیاه خرزهره با طیفی از نام‌های زیبا و متنوع همچون کیشه، خر زهرج، سم الحمار، دفلی، جار، حبن، گیش، شبرنگ، پهی، پی‌خوره، شرنگ، جور، کیش و ورد الحمام شناخته می‌شود. هر یک از این نام‌ها بازتابی از ویژگی‌ها و داستان‌های منحصربه‌فرد این گیاه شگفت‌انگیز هستند.
مشخصات ظاهری گیاه خرزهره
خرزهره (با نام علمی Nerium oleander) گیاهی سمی و از خانواده خرزهره (Apocynaceae) است که به صورت درختچه‌ای زینتی و پرشاخه رشد می‌کند. این درختچه دارای برگ‌های متقابل یا فراهم، کامل، ضخیم و چرم‌مانند است. برگ‌های سبز، براق و دائمی آن به زیبایی هرچه تمام‌تر منظره‌ای دل‌انگیز ایجاد می‌کنند. هر برگ دارای 50 تا 70 زوج گلبرگ ظریف ثانوی است که جذابیت خاصی به گیاه می‌بخشند.
گل‌های خرزهره منظم و با رنگ‌های گلی، زرد یا سفید هستند و به صورت چتری در رأس شاخه‌ها خودنمایی می‌کنند. میوه این گیاه مرکب از 1 تا 2 فولیکول به طول 10 تا 15 سانتی‌متر است و دانه‌های متعددی دارد که با تارهای بلند و ابریشمی پوشیده شده‌اند. این ترکیب، ظاهری کاملاً مشخص و منحصر به فرد به میوه‌های خرزهره می‌دهد.
خرزهره با گل‌ها و برگ‌های جذاب خود، یکی از زیباترین درختچه‌های زینتی است که می‌تواند هر فضایی را زیباتر کند.
محل رویش و پراکنش گیاه خرزهره
خرزهره در مناطقی از مدیترانه همچون ایتالیا و اسپانیا و همچنین در آسیا به ویژه ژاپن به طور طبیعی رشد می‌کند. این گیاه زیبا به عنوان گیاه زینتی در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران پرورش داده می‌شود. در مناطق جنوبی ایران مانند لار، جهرم، بندرعباس و سیرجان نیز به صورت خودرو دیده می‌شود و به طبیعت آنجا جلوه‌ای خاص می‌بخشد.
همچنین بخوانید: خواص انواع گل خرزهره
اندام دارویی گیاه خرزهره
اندام قابل مصرف این گیاه، برگ هایش می باشد. برگ های خشك شده آن، سبز رنگ، بیضی شكل و نوك تیز به طول ١٢ سانتی متر و عرض ٢ سانتی متر با آرایش رگبرگی بسیار منظم است. در پشت برگ ها نقاط سیاه و ریزی دیده می شود. برگ ها دارای مزه ای بسیار تلخ و بدون بو هستند.
تركیبات شیمیایی گیاه خرزهره
گیاه خرزهره دارای ترکیباتی از جمله گلیکوزیدهای قلبی نوع کاردنولیدها، به ویژه اولئاندرین (Oleandrin) است. از پوست درختچه خرزهره موادی نظیر نریئین (neriine)، نری‌آنتین (neriantine)، روزاژین و یک ماده قابل تبلور استخراج می‌شود. این ترکیبات در صورت تجزیه شدن می‌توانند موجب مسمومیت‌های بسیار شدید و حتی مرگ شوند. دانه‌های گیاه خرزهره نیز حاوی 15 تا 20 درصد ماده روغنی هستند که می‌تواند خطرناک باشد.
خواص گیاه خرزهره
گیاه خرزهره دارای خواص متعدد و کاربردهای متنوعی است که با وجود طبیعت سمی آن، به دلیل ترکیبات خاص خود در طب سنتی و درمان‌های گیاهی استفاده می‌شود. این گیاه دارای طبیعت گرم و خشک است و پودر آن به رنگ سبز، بدون بو و با طعمی تلخ می‌باشد.
-
عطسه‌آور: خرزهره می‌تواند به تحریک عطسه کمک کند. این خاصیت می‌تواند در مواقعی که نیاز به پاکسازی مجاری تنفسی دارید، مفید باشد.
-
قاعده آور: مصرف خرزهره به تنظیم قاعدگی کمک می‌کند و می‌تواند به بهبود علائم مرتبط با قاعدگی نامنظم یا دردناک کمک کند.
-
خلط‌آور: این گیاه به دفع خلط و تسکین علائم تنفسی کمک می‌کند، که می‌تواند برای افرادی که از بیماری‌های ریوی مانند برونشیت رنج می‌برند، مفید باشد.
-
مدر: خرزهره خاصیت ادرارآوری دارد و به دفع مایعات اضافی بدن کمک می‌کند. این خاصیت می‌تواند در درمان احتباس مایعات و کاهش ورم مفید باشد.
-
مقوی قلب: استفاده از این گیاه می‌تواند به تقویت قلب کمک کند. ترکیبات موجود در خرزهره می‌توانند فعالیت قلب را تنظیم و تقویت کنند.
-
مفید برای تنگی نفس: مصرف این گیاه به بهبود تنگی نفس کمک می‌کند، که می‌تواند برای افرادی که از آسم یا دیگر مشکلات تنفسی رنج می‌برند، مفید باشد.
-
تسکین دردهای کمر و پشت: ضماد خرزهره برای کاهش دردهای کمر و پشت موثر است. استفاده منظم از این ضماد می‌تواند به تسکین درد و افزایش راحتی کمک کند.
-
تسکین رماتیسم و عرق‌النسا: این ضماد به تسکین دردهای رماتیسمی و عرق النسا کمک می‌کند. خرزهره با کاهش التهاب و درد، کیفیت زندگی افرادی که از این مشکلات رنج می‌برند را بهبود می‌بخشد.
-
کاهش ورم‌های سفت و شدید: ضماد خرزهره می‌تواند ورم‌های سفت و شدید را به سرعت کاهش دهد. این خاصیت می‌تواند در مواقعی که به کاهش سریع ورم نیاز دارید، بسیار مفید باشد.
-
درمان درد زانو: ضماد خرزهره برای درمان درد زانو مفید است. استفاده از این ضماد می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد زانو کمک کند.
-
کاهش خارش و کچلی: ضماد خرزهره برای کاهش خارش و درمان کچلی موثر است. این گیاه با خاصیت ضد التهابی و ضد قارچی خود، به بهبود مشکلات پوستی کمک می‌کند.
-
بیماری‌های پوستی: استفاده از آب برگ و گل خرزهره به درمان بیماری‌های پوستی و بهبود رنگ صورت کمک می‌کند. این درمان طبیعی می‌تواند به بهبود شرایط پوستی و افزایش شادابی پوست کمک کند.
-
درمان جرب: عصاره آب برگ‌های این گیاه برای درمان جرب بسیار نافع است. خرزهره با خاصیت ضد انگلی خود، به رفع مشکلات پوستی ناشی از جرب کمک می‌کند.
-
تقویت مو: جوشانده آب برگ و گل خرزهره در روغن زیتون به تقویت مو کمک می‌کند و دم‌کرده گل آن نیز به عنوان نرم‌کننده مو استفاده می‌شود. این ترکیب می‌تواند به افزایش ضخامت و درخشندگی مو کمک کند.
-
کاهش درد رحم: مصرف برگ‌های این گیاه به صورت شیاف می‌تواند به کاهش درد رحم کمک کند. این روش می‌تواند در مواقعی که نیاز به تسکین درد رحم دارید، مفید باشد.
-
فراری دهنده حشرات: خرزهره به عنوان یک حشره‌کش طبیعی عمل می‌کند. استفاده از این گیاه در محیط زندگی می‌تواند به کاهش حضور حشرات مزاحم کمک کند.
-
سم موش: این گیاه به عنوان سم موش استفاده شده و با قرار دادن در سوراخ موش‌ها، آن‌ها را دور می‌کند. این خاصیت می‌تواند در کنترل جمعیت موش‌ها و کاهش آسیب‌های ناشی از حضور آن‌ها موثر باشد.
خواص و مضرات گیاه خرزهره
نسخه‌های درمانی گیاه خرزهره در طب سنتی
گیاه خرزهره با توجه به خواص منحصر به فرد خود در طب سنتی برای درمان مشکلات مختلف استفاده می‌شود. در ادامه، نسخه‌های درمانی مختلف این گیاه را معرفی می‌کنیم:
درمان کچلی:
- روش تهیه: گل‌های خرزهره را با کمی روغن حیوانی بجوشانید و پس از سرد شدن، این ترکیب را بر روی سرهای کچل ضماد کنید.
- نکات اضافی: کلاه و سایر وسایلی که با سر کچل در تماس بوده‌اند، باید با آب جوش و صابون شستشو داده شوند. این روند باید به مدت 10 تا 15 روز ادامه یابد و سر باید تمیز نگه داشته شود.
- افزایش سرعت بهبودی: برای تسریع در بهبودی، می‌توانید به صورت متناوب با جوشانده حنظل و برگ خرزهره شستشو دهید.
دور کردن حشرات:
- روش تهیه: برگ‌های خرزهره را بجوشانید و آب آن را در مناطقی که حشرات گزنده وجود دارد، بپاشید. این روش به دور نگه داشتن حشرات کمک می‌کند.
- سابقه تاریخی: در گذشته، برای دور کردن حشرات از قصرهای سلاطین، از گل‌های خرزهره استفاده می‌شد. این گیاه به دلیل خاصیت دفع حشرات، در تزئین قصرها کاربرد داشته است.
درمان زخم‌های بدخیم و ضرب‌خوردگی:
- لوسیون خرزهره: خیسانده 20 گرم برگ خرزهره را به عنوان لوسیون برای درمان کچلی، شستشوی زخم‌های بدخیم و درمان ضرب‌خوردگی اندام‌ها استفاده کنید.
نکات احتیاطی:
- مضرات: خرزهره دارای مضراتی همچون حالت تهوع و استفراغ است. در مصرف این گیاه باید با احتیاط کامل عمل کرد.
- مسمومیت: خرزهره ممکن است ایجاد مسمومیت کند. در صورت مسمومیت، دم‌کرده قهوه غلیظ به عنوان ضدسم مؤثر است.
- محدودیت‌های مصرف: خرزهره برای زنان باردار و افرادی که ریه‌های حساس دارند، مناسب نیست.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
بذر شوکران را با خواص ضد هاری، ضد کزاز، ضد درد آرتروز، درمان آسم، ضد بیماری مالیخولیا، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
