حس چشایی چیست و چطور عمل می کند؟
حس چشایی چیست؟
حس چشایی (Taste) یکی از 5 حواس موجود در بدن انسان است که به وسیله آن مزه ها قابل تشخیص می شوند. امتیاز حس چشایی به خاطر تجارب زیادی است که این حس، آن ها را به وجود نیاورده است. مثلا می گوییم که فلان غذا مزه خوبی دارد، ولی زمانی که به دلیل یک سرماخوردگی سخت نتوانیم بوی آن غذا را حس کنیم، به نظر مزه اش را از دست داده و حتی قادر نیستیم تفاوت مزه یک سوپ خوشمزه را از یک فنجان آب بی مزه تشخیص دهیم. با این وجود حس چشایی ویژگی های منحصر به فردی دارد. حتی اگر به سختی سرماخورده باشیم می توانیم طعم یک غذای شور را از یک غذای بی نمک تشخیص دهیم. حال در ادامه این مقاله بررسی خواهیم کرده که حس چشایی چیست و چطور عمل می کند.
حس چشایی چیست و چطور عمل می کند؟
دستگاه چشایی
محرک چشایی ماده ای است که در بزاق قابل حل باشد. دستگاه ذائقه شامل گیرنده های چشایی است که در ناحیه زبان، گلو و سقف دهان قرار دارند و به علاوه قسمت هایی از مغز و مسیرهای عصبی رابط هستند. تاکید ما به گیرنده هایی است که روی زبان قرار دارند. این گیرنده های چشایی شبیه خوشه هایی هستند که جوانه های چشایی نامیده می شوند. جوانه های چشایی روی برجستگی های زبان و دور دهان قرار دارند. انتهای جوانه های چشایی، ساختارهای مویی شکل و کوتاهی است که از جوانه به بیرون کشیده شده و با محلول موجود در دهان تماس بر قرار می کنند. تماس منجر به یک تکانه الکتریکی یا همان فرایند تغییر شکل می شود، سپس تکانه الکتریکی به مغز منتقل می شود.
شدت و کیفیت چشایی
نقاط مختلف زبان به محرک های چشایی گوناگون حساسیت دارند. هر چند هر ماده ای در تمام نقاط زبان (به جز مرکز زبان) قابل تشخیص است، ولی هر منطقه برای تشخیص مزه خاصی بهتر عمل می کند. به طوری که حساسیت به موارد شیرین و شور در نواحی نزدیک به نوک زبان بیشتر است. همچنین، حساسیت به مواد ترش در دو طرف زبان بهتر بوده و در نهایت، حساسیت به مواد تلخ از همه بیشتر در کام نرم حس می شود. در مرکز زبان ناحیه ای است که به مزه حساس نیست (منطقه ای که قرص های بد مزه را روی آن می گذاریم). اگر چه آستانه های مطلق برای مزه خیلی کم است، کمترین تفاوت محسوس برای شدت نسبتا بالاست. اگر بخواهید به مقدار چاشنی غذا بیافزایید، معمولا می بایست حدود ۲۰ درصد به ادویه اش اضافه کنید تا بتوانید مزه متفاوتی را احساس کنید.
تحقیقات نشان می دهند که نقشه های زبان ما ممکن است ساده انگاری باشد، چرا که حاکی از آن است که اگر اعصابی را که به مناطق خاصی می روند، قطع کنیم، همه احساس آن ناحیه از بین می رود. چنین اتفاقی هرگز نمی افتد، زیرا اعصاب چشایی یکدیگر را بازداری می کنند. آسیب به یک عصب، توانایی اش را برای بازداری اعصاب دیگر از بین می برد. اگر اعصاب ناحیه خاصی را قطع کنید، اثر بازداری را کاهش می دهید و در نتیجه، تغییرات بسیار ناچیزی در تجربه چشایی اتفاق می افتد.
حس چشایی چطور عمل می کند؟
برای توصیف مزه واژگانی وجود دارد که مورد توافق همگان است. هر مزه را می توان با یک یا ترکیبی از چند مزه اصلی شیرینی، ترشی، شوری و تلخی توصیف کرد. این چهار مزه به خوبی در قند (شیرینی)، اسید هیدروکلریک (ترشی)، نمک طعام (شوری) و سودا (تلخی) مشخص است. وقتی از مردم خواسته می شود که مزه مواد مختلف را فقط با چهار مزه اصلی توصیف کنند، مشکل خاصی ندارند. حتی اگر این امکان را به آن ها بدهیم که با عبارت خودشان مزه ها را توصیف کنند، باز هم تمایل دارند که از همین چها مزه استفاده کنند.
همچنین بخوانید: نشانه های زبان را جدی بگیرید
دستگاه ذائقه ما مزه ها را بر اساس رشته عصبی خاص که فعال می شوند و هم بر اساس الگوی فعال شدن رشته های عصبی رمزگذاری می کند. به نظر می رسد برای چهار مزه اصلی، چهار نوع رشته عصبی داریم. هر چند هر رشته به همه چهار مزه اصلی پاسخ می دهد، ولی فقط به یکی از آن ها بیشترین واکنش را نشان می دهد. لذا کاربرد اصطلاحی مثل رشته های شوری به معنای آن است که فعال شدن آن رشته ها پیام شور بودن را به مغز می فرستند. بین تجربه ذهنی ما از مزه و رمزگذاری عصبی آن، انطباق قابل توجهی وجود دارد.
عوامل تاثیر گذار بر حس چشایی
توجه داشته باشید که تنها عاملی که مزه چیزی را تعیین می کند، خود آن چیز نیست. وراثت و تجارب اغلب بر مزه اثری می گذارند. مثلا حساسیت مردم به مزه تلخ کافئین و ساخارین متفاوت است و به نظر می رسد این تفاوت به طور ژنتیکی تعیین شده است. نقش تجربه در مردمی که در ایالت کارناتاکای هند زندگی می کنند بارز است. این افراد غذاهای خیلی ترش می خورند و احساس خوشایندی از طعم اسید سیتریک و کینین (سودا) دارند. در حالی که اکثر غربی ها از این طعم ها خوششان نمی آید. به نظر این تفاوت خاص از تجارب آن ها ناشی شده است، چرا که هندی هایی که بزرگ شده کشورهای غربی هستند از طعم اسید سیتریک و سودا خوششان نمی آید.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
عرق بادرنجبویه را با خواص تقویت مغز و اعصاب و حافظه و قلب، بازکننده رگ های قلب، تقویت حواس پنجگانه، درمان خستگی های روحی عصبانیت و بی حوصلگی، سردردهای عصبی و تنگی نفس، ضد استفراغ دوران بارداری، درمان کابوس شبانه، بدون هیچ اسانس و افزودنی شیمیایی، از فروشگاه عطارک تهیه نمایید.
