با گیاه نعناع و فواید آن آشنا شوید
با گیاه نعناع و فواید آن آشنا شوید
نعنا (Mentha)، گیاهی است علفی و چند ساله که علاوه بر ساقه زیرزمینی که گیاه را در خاک مستقر می سازد، دارای ساقه هوایی نیز هست. نعنا در مناطق معتدل و آفتاب گیر به خوبی رشد می کند. این گیاه از زمان های قدیم به عنوان یک گیاه معطر و اشتها آور برای ناراحتی های دستگاه گوارش استفاده می شده است. در قرون وسطی از نعنا برای التیام زخم ها و تسکین درد ناشی از گزیدگی زنبور و سگ هار استفاده می شد. از نعنا اسانس، روغن و تنتور تهیه می کنند که مصارف طبی مختلفی دارد و از نظر خواص دارویی از پونه قوی تر است. امروزه از نعنا و عرق نعنا، به عنوان ضد نفخ، تسهیل كننده هضم غذا و ضد درد دستگاه گوارش استفاده می شود و در تهیه فرآوره های بهداشتی و غذایی نیز اهمیت دارد. حال در ادامه با گیاه نعناع و فواید آن آشنا شوید.
مشخصات ظاهری گیاه نعنا
نعنا، گیاهی علفی و پایا از خانواده نعناعیان (Lamiaceae = Labiatae) است. این گیاه دارای ساقه هایی بر دو نوع خزنده و زیر زمینی است كه در نوع اول در محل گره ها، دسته ای از ریشه نابجا به درون خاك نفوذ می كند و از سمت مقابل آن، یك شاخه قائم و برگدار و كوچك خارج می شود كه ارتفاع آن از ٤٠ تا ٧٠ سانتیمتر است و گاه به یك متر می رسد. ساقه این گیاه، چهارگوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش یا مایل به ارغوانی است و در محل هر یك از گره های آن، دو برگ دیده می شود.
برگ های آن متقابل، بیضوی، نوك تیز، دندانه دار، كمی پوشیده از كرك، به درازای ٤ تا ٧ سانتیمتر (گاه تا ٩ متر) و به عرض ٢ تا ٣ سانتیمتر است. در پشت برگ ها مجاری ترشحی به صورت نقاط ریز با ذره بین دیده می شوند.
گل های آن كه در ماه های مرداد و شهریور ظاهر می شوند، رنگ گلی روشن یا كم و بیش ارغوانی مایل به بنفش دارند. تعداد زیادی از گل ها نیز در مجاورت یكدیگر به نحوی مجتمع می شوند كه مجموعا در قسمت انتهایی ساقه ها، به صورت سنبله هایی با ظاهر بیضوی نوك تیز جلوه می كنند.
برخی از شاخه های این گیاه عقیم و عاری از گل باقی می مانند. از این رو، گیاه قادر به تولید میوه و دانه نیست و معمولا از طریق ساقه های خزنده و هوایی تکثیر می شود. از كلیه قسمت های هوایی این گیاه بوی معطر و مطبوع استشمام می شود ولی اگر جویده شود، علاوه بر بوی اسانس، احساس خنكی نیز در مخاط دهان ایجاد می كند.
با گیاه نعناع و فواید آن آشنا شوید
محل رویش و پراکنش گیاه نعنا
این گیاه به صورت انبوه در مناطق مختلف دنیا به خصوص در اروپا و جنوب آمریكا كشت می شود. در اروپا كشورهای بالتیك، یونان، اسپانیا و آلمان بیشترین تولید كننده این گیاه هستند.
ترکیبات شیمیایی گیاه نعنا
نعنا شامل تركیبات موثر شیمیایی نظیر اسانس (١ تا ٤ درصد) می باشد كه مهمترین آن ها شامل مانتول، منتون، منتیل استات و منتوفوران است. همچنین، حاوی تانن ها از نوع خانواده نعنا (٣ تا ٤ درصد)، فلاونوئیدها و تری ترپن ها می باشد.
فوایدو کاربرد نعنا
نعنا تقویت کننده بدن به ویژه معده است و گاز معده و روده را از بین می برد. از این گیاه به عنوان بادشکن استفاده می شود و یکی از بهترین داروها برای رفع اسهال است. در طب سنتی برای رفع سوهاضمه و ناراحتی های معده و روده، نعنا توصیه می شده است. همچنین، نعنا قاعده آور، ادرار آور، مسکن، آرام بخش و قابض است و درد شکم را نیز برطرف می کند. نعنا کیسه صفرا را به کار می اندازد و تورم لوله های کیسه صفرا را برطرف می کند.
نعنا ضد تشنج و ضد سرفه است، به طوری که یک فنجان چای گرم نعنا سینه را آرام می کند. به علاوه، به درمان سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند. این گیاه ناراحتی های اعصاب را برطرف می کند. همچنین، خون را رقیق کرده و آشامیدن چای یا عصاره آن، خلط خونی ناشی از خون ریزی سینه را قطع می کند. کمپرس نعنا نیز درد سینه و پهلو را از بین می برد. همچنین، کرم های روده و معده را می کشد.
همچنین بخوانید: خشک کردن نعنا در خانه
موارد مصرف گیاه نعنا
- برای از بین بردن گلو درد چای نعنا قرقره کنید.
- نعناع معرق است و تب را پایین می آورد.
- در هنگام سرماخوردگی بینی را با چای نعنا بشویید.
- برای تسکین درد دندان نعنا را در دهان بگذارید و بجویید تا درد کاهش یابد.
- اگر گوش درد دارید چند قطره از مخلوط عصاره نعنا و عسل را در گوش بچکانید تا درد گوش برطرف شود.
- برای از بین بردن سکسکه، دل به هم خوردگی و استفراغ، نیز می توانید نعنا را با آب انار ترش بخورید.
- جهت رفع قولنج، دردهای روده و هضم غذا نوشیدن چای نعنا مفید است.
علاوه بر دمنوش و عرق نعنا از بخور اسانس نعنا نیز به عنوان ضد احتقان بینی، سر درد و ضد عفونی كننده، استفاده دارویی می شود. اسانس نعنایی که در کشور انگلستان تهیه می شود شهرت خاصی دارد. این اسانس به عنوان تقویت کننده معده، بادشکن، ضدعفونی کننده، رفع کننده دل پیچه بچه ها و اسهال به کار می رود.
نکته
- البته باید توجه داشت که نباید اسانس نعنا را به مقدار زیاد برای کودکان و نوزادان استفاده کرد، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می گذارد و ممکن است خطرناک باشد.
- اگر اسانس نعنا به مقدار زیاد مصرف شود فشار خون را بالا می برد و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود.
نسخه های درمانی با گیاه نعنا
- برای رفع سردردهای میگرنی مقدار 3 گرم از اسانس نعنا را با 2 گرم روغن زیتون و 5 گرم لانولین مخلوط کرده و به صورت پمادی در آورید، سپس روی محل درد ماساژ دهید.
- برای ضد عفونی کردن بینی، محلولی از 1 گرم اسانس نعنا و 40 گرم روغن بادام شیرین تهیه کرده و مقدار 5 قطره در سوراخ هر بینی بچکانید.
- اگر بدن شما خارش دارد، مقدار 2 گرم از اسانس نعنا را در 50 گرم وازلین ریخته و خوب با هم مخلوط کنید. سپس، آن را روی محل خارش قرار دهید.
- اگر بیماری رماتیسم و آرتروز دارید دو قطره روغن نعنا را با یک قاشق سوپ خوری روغن بادام مخلوط کرده و محل های دردناک را با آن ماساژ دهید.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
عرق نعناع را با خواص تقویت کننده دستگاه گوارش، ضد اسهال، بادشکن، برطرف کننده ناراحتی معده، رفع دل درد و دل پیچه، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
