آشنایی با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها
با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها در دستگاه ادراری آشنا شوید
سنگ های ادراری پس از عفونت‌های ادراری و بیماری‌های پروستات، سومین بیماری شایع دستگاه ادراری و تناسلی می باشد. در حدود 80 تا 90 درصد سنگ های ادراری از نوع کلسیمی هستند و مابقی را سنگ های اوریکی، سنگ های عفونی (استرووایت) و سنگ های سیستینی تشکیل می دهند. علل و درمان سنگ های ادراری بر حسب نوع سنگ کاملا متفاوت است. لذا در این مقاله با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها، آشنا شوید.
آشنایی با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها
آشنایی با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها
سنگ های کلسیمی
همانطور که در بالا اشاره شد، حدود 80 تا 90 درصد سنگ های ادراری از نوع نمک های کلسیم هستند که ممکن است از جنس اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم و یا مخلوطی از آن دو باشد. سنگ های کلسیمی در عکس رادیولوژی قابل مشاهده بوده و به رنگ سفید دیده می شوند و رنگ ظاهری آن ها از سفید تا خاکستری تیره متفاوت است (البته ممکن است پوششی از خون داشته باشند). سنگ های اگزالات کلسیم معمولا کوچک و سخت بوده و سطحی خشن و ناصاف دارند. البته به دلیل وجود خون، ترشحات قسمت مجاری ادراری، عفونت و ناخالصی، سنگ ها ممکن است کاملا متفاوت و غیر قابل پیش بینی باشد.
علل ایجاد سنگ کلسیمی
علل اصلی تشکیل سنگ های کلسیمی عبارتند از:
1- دفع بیش از حد کلسیم در ادرار (Hypercalciuria)
هیپرکلسی اوری (Hypercalciuria) به معنی افزایش دفع کلسیم در ادرار است. در حال طبیعی در طی شبانه روز 100 تا 300 میلی گرم کلسیم از راه ادرار دفع می شود و اگر مقدار آن بیش از 250 میلی گرم (در زنان) تا 300 میلی گرم (در مردان) در 24 ساعت باشد، به آن هیپرکلسی اوری گفته می شود. علل افزایش دفع کلسیم در ادرار بسیار فراوان است، اما مهمترین و اصلی ترین آن ها عبارتند از:
- افزایش جذب کلسیم از روده (تحت تاثیر رژیم غذایی و یا مستقل از آن)
- اختلال عملکرد کلیه ها در تنظیم دفع کلسیم
- افزایش برداشت کلسیم از استخوان ها (مانند کم تحرکی، پوکی استخوان، پرکاری غده پاراتیروئید، برخی از بیماری های استخوانی و خونی)
2- دفع بیش از حد اگزالات در ادرار
یکی دیگر از علل ایجاد سنگ های کلسیمی، افزایش اگزالات ادرار است که باعث افزایش شیوع سنگ های اگزالات کلسیم می شود. علل اصلی افزایش دفع ادراری اگزالات عبارتند از:
- مصرف مواد غذایی که اگزالات فراوانی دارند (مانند اسفناج، ریواس، چغندر، آجیل، شکلات، چای، سبوس، بادام زمینی، توت فرنگی)
- بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو و کرون)
- برداشتن قسمتی از روده کوچک
- افرادی که تحت عمل جراحی بای پس معده قرار گرفته اند
- سوء جذب چربی
همچنین بخوانید: درمان طبیعی سنگ کلیه با عرقیات معجزه گر گیاهی
3- افزایش دفع اسیداوریک در ادرار
اسید اوریک یکی از مواد نهایی و مضر در طی مصرف و سوخت و ساز پروتئین (خصوصا حیوانی) است و در کسانی که از گوشت حیوانات به وفور استفاده می کنند، خطر بروز سنگ ادراری از جمله سنگ کلسیمی و سنگ اسید اوریکی) افزایش خواهد یافت.
4- کاهش سیترات ادرار
یکی از موادی که در ادرار ترشح می شود و از بروز سنگ های کلسیمی جلوگیری می کند، سیترات است و مهمترین علت بیشتر بودن سنگ های کلسیمی در مردان نسبت به زنان، همین کاهش سیترات ادرار است که احتمالا به دلیل اثر هورمون مردانه (تستوسترون) می باشد.
سنگ های اسید اوریکی
اسید اوریک یکی از محصولات نهایی و مضر حاصل از متابولیسم (سوخت و ساز) مولکول های بزرگ داخل هسته سلول، موسوم به اسید نوکلئیک بوده و راه اصلی دفع آن کلیه است. شیوع سنگ های اسید اوریکی در نواحی و نژادهای مختلف متفاوت است. به طوری که این سنگ ها در آمریکا و اروپا 5 تا 10 درصد سنگ های کلیه و در اسرائیل تا 70 درصد سنگ های کلیوی را تشکیل می دهد. اندازه آن ها از کوچک تا بسیار بزرگ (به طوری که کل لگنچه کلیه را اشغال کند) متفاوت بوده، رنگ آن ها از زرد تا قهوه ای متغیر است و در رادیوگرافی ساده معمولا قابل رویت نیستند.
علل ایجاد سنگ های اسید اوریکی
به طور کلی عواملی که باعث اسیدی شدن ادرار و یا افزایش غلظت اسید اوریک ادرار می شوند، می توانند موجب بروز سنگ اسید اوریکی گردند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
1- نقرس
در حدود 20 تا 30 درصد مبتلایان به نقرس دچار سنگ های اسید اوریکی می شوند. در این بیماران هم مقدار اسید اوریک ادرار بالاست و هم ادرار اسیدی می باشد، ولی خوشبختانه با درمان قابل پیشگیری است.
2- بیماری گوارشی
بیماری های التهابی روده و عمل ایلئوستومی باعث افزایش ریسک سنگ اسید اوریکی و نیز کلسیمی می شود.
3- داروها
مصرف مقادیر زیاد آسپرین و یا پروبنسید از طریق افزایش اسید اوریک ادرار می تواند موجب بروز سنگ اوریکی شوند.
4- بیماری های بدخیم
برخی از سرطان های خون، خصوصا در پی شیمی درمانی، می توانند منجر به این مشکل شوند.
5- وراث
درصدی از سنگ های اسید اوریکی ارثی هستند و شیوع آن در زنان و مردان یکسان است. چنین حالتی به دلیل بروز تغییر ژنتیکی به وجود آمده و در آن ادرار شخص حالت اسیدی پیدا می کند.
آشنایی با انواع سنگ های ادراری و علل ایجاد آن ها
سنگ های ناشی از مصرف داروها
بسیاری از داروها به طور مستقیم و یا پس از تغییر و تبدیل، از طریق ادرار دفع می شوند و برخی از آن ها ممکن است در ادرار غلظتشان زیاد شود و رسوب کنند، در نتیجه منجر به سنگ ادراری شوند. بر اساس تحقیقات انجام شده، این نوع سنگ ها مسئول یک درصد از کل سنگ های ادراری بوده و مهمترین آن ها عبارتند از:
- داروهای حاوی ترکیبات سولفا
- سیلیکات
- تریامترن
- ایندیناویر
- افدرین
داروهای حاوی ترکیبات سولفا: ترکیبات سولفا خواص آنتی بیوتیکی داشته و استیل سولفامتوکسازول، استیل سولفزوکسازول، استیل سولفاگوآنیدین و سولفادییازین از این گروه هستند. مهمترین روش برای پیشگیری از این نوع سنگ، مصرف آب فراوان (حداقل یک لیوان پر) همراه با مصرف دارو است.
تریامترن: ایندارو یک ادرار آور (مدر) بوده و عمدتا برای درمان فشار خون استفاده می شود.
ایندیناویر: یکی از داروهایی است که در درمان مبتلایان به ایدز مورد استفاده قرار می گیرد و در حدود 5 تا 20 درصد از افرادی که از آن مصرف کرده ند، دچار سنگ ادراری شده اند.
افدرین: این دارو و ترکیبات مشابه آن (پسودافدرین، نورافدرین و نورپسودوافدرین) در برخی از داروهای ضد سرماخوردگی و ضد سرفه و ضد احتقان بینی استفاده می شود.
سنگ های سیستینی
سیستین یک نوع اسید آمینه با حلالیت کم بوده و در صورتی که مقدار آن در ادرار بیش از 300 میلی گرم در طی شبانه روز شود، باعث به وجود آمدن سنگ سیستینی، خصوصا در ادرار اسیدی، می شود. این نوع سنگ ها معمولا در هر دو طرف (هر دو کلیه ها) رخ داده، سفید یا زرد رنگ با سطحی صاف بوده و ممکن است بسیار بزرگ باشند و موجب انسداد ادراری شوند. این سنگ ها معمولا (نه همیشه) در رادیوگرافی ساده قابل رویت هستند. علت این نوع سنگ تغییر ژنتیکی بوده و به اصطللاح ارثی می باشد. این سنگ ها در سنین پایین تر رخ داده و از خصوصیات آن عود سریع است.
سنگ های عفونی
سنگ های عفونی که به آن سنگ های استرووایت (Struvite) نیز گفته می شود، در زمینه عفونت های مزمن ادراری به وجود می آیند و در شکل کلاسیک به صورت سنگی که تمام کالیس ها و لگنچه کلیه را پر کرده است، بروز می کند. چون در رادیوگرافی به صورت شاخ گوزن دیده می شوند، به آن ها سنگ شاخ گوزنی (Staghorn Calculi) نیز گفته می شود.
این نوع سنگ معمولا در زمینه عفونت های ادراری با برخی از باکتری ها (انواع باکتری های تولید کننده اوره زا) به وجود می آید و در زنان شایعتر از مردان است، زیرا عفونت ادراری در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. همچنین، در افراد مبتلا به ضایعات نخاعی این نوع سنگ شایعتر است.
نکته: اساس تشخیص و درمان صحیح بیماری، شناسایی نوع سنگ های ادراری است. علاوه بر این، شناسایی علل ایجاد این نوع سنگ ها، سبب آگاهی افراد مستعد نسبت به این بیماری شده، لذا درصد احتمال ابتلا به سنگ های ادراری به حد قابل توجهی کاهش می یابد.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
آرد هسته خرما را با خواص دفع سنگ کلیه و سنگ صفرا، رفع حساسیت و آبریزش چشم، کنترل قند خون و درمان دیابت، برطرف شدن زخم و جای آن، افزایش مقدار شیر مادران شیرده، درمان مشکلات گوارشی و اسهال مزمن، پیشگیری از پیری زودرس، تامین بخشی از آهن مورد نیاز بدن و جلوگیری از کم خونی، درمان ضعف قوای جنسی، کاهش کلسترول خون، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
