اختلال احتکار چیست؟آیا شما یک محتکر هستید؟
اختلال احتکار چیست؟آیا شما یک محتکر هستید؟
امروزه اختلالات روانی متعددی به عنوان مشکلاتی که زندگی افراد را مختل میکنند شناخته شدهاند. یکی از این اختلالات که شاید کمتر شناخته شده اما تأثیرات عمیق روانی و اجتماعی دارد، اختلال احتکار است. این اختلال که با عناوینی مانند اختلال انباشت انگاری یا اختلال ذخیرهسازی نیز شناخته میشود، عبارت است از یک رفتار مکرر و اجباری برای جمعآوری، نگهداری و مقاومت در برابر دور انداختن وسایل و متعلقات، به طوری که زندگی روزمره فرد، سلامت و امنیت او تحت تأثیر منفی قرار میگیرد.
در این مقاله به تعریف، علل، علائم، عواقب و راههای تشخیص و درمان اختلال احتکار پرداخته میشود.
تعریف و مفاهیم کلی اختلال احتکار
اختلال احتکار نوعی اختلال روانی است که در آن فرد نمیتواند از انباشت وسایل خود خلاص شود. این وسایل ممکن است دارای ارزش مادی یا معنوی باشند و اغلب شامل اشیایی است که دیگر مورد استفاده نبوده یا حتی بیارزش تلقی میشوند. اما فرد مبتلا به علتهای ذهنی خاص، غیرقابل جایگزین میداند و شدیداً تمایل به نگهداری آنها دارد.
طبق تعریف DSM-5 (دستنامه تشخیصی و آماری اختلالات روانی)، اختلال احتکار به صورت مقاومت مستمر در برابر دور انداختن یا رها سازی متعلقات توصیف شده است که باعث ایجاد اختلال جدی در فضای زندگی فرد میشود.
اختلال احتکار چیست؟
علل و عوامل ایجادکننده اختلال احتکار
علل دقیق اختلال احتکار هنوز به طور کامل شناخته نشدهاند اما تحقیقات روانشناختی و نورولوژیکی نشان میدهند که عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند:
1.عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی
مطالعات دوجفتی و خانوادهای نشان داده که ریسک ابتلا به اختلال احتکار در اعضای خانواده افراد مبتلا بیشتر است. همچنین برخی تحقیقات مغزی نشان میدهند که نواحی از مغز که وظیفه تصمیمگیری و کنترل رفتاری را دارند (مانند قشر پیشپیشانی) در این بیماران دچار اختلال عملکرد میشوند.
2.عوامل روانشناختی
- احساس نیاز به کنترل: افراد مبتلا معمولاً در مواجهه با اضطراب و استرس، حس کنترل خود را از دست داده و از طریق جمعآوری وسیلهها تلاش میکنند کنترل ذهنی و عاطفی خود را بازیابند.
- ارزشگذاری هیجانی: برخی وسایل ممکن است برای بیمار معنایی عاطفی داشته باشند یا یادآور خاطرات و احساسات باشند.
- مشکلات تصمیمگیری: افراد مبتلا به سختی میتوانند تصمیم بگیرند که آیا چیزی ارزش حفظ دارد یا خیر که باعث جلوگیری از رهاسازی میشود.
3.عوامل محیطی و تربیتی
عوامل محیطی مانند تجربه تنبیه شدید، فقر دوران کودکی یا فقدان حمایت اجتماعی ممکن است در افزایش ریسک این اختلال دخالت داشته باشند.
نشانهها و علائم اختلال احتکار
شناخت علائم اختلال احتکار به تشخیص و درمان به موقع کمک میکند. از جمله مهمترین علائم عبارتند از:
-
- احتکار اجباری وسایل: تمایل مفرط به جمعآوری چیزهایی که به ظاهر ارزش کمی دارند.
- عدم توانایی در دور ریختن یا بخشیدن وسایل: افراد حتی زمانی که قصد پاکسازی دارند، نمیتوانند از وسایل خود جدا شوند.
- اختلال در زندگی روزمره: انباشت بیش از حد وسایل باعث اشغال فضای زندگی، آشفتگی و مسائل امنیتی میشود.
- اختلال در عملکرد اجتماعی و ارتباطی: فرد ممکن است به دلیل وضعیت نامنظم منزل از پذیرش مهمان خودداری کند یا در روابط خانوادگی و کاری دچار مشکل شود.
- استرس و اضطراب: درگیری ذهنی نسبت به کنترل و نگهداری وسایل و اضطراب ناشی از احتمال از دست دادن آنها.
همچنین بخوانید: ترس واکنشی به فشارهای روانی
پیامدها و عواقب اختلال احتکار
اختلال احتکار نه تنها باعث بهم ریختگی و نامنظمی محیط زندگی میشود بلکه پیامدهای جدی جسمی، روانی و اجتماعی برای فرد مبتلا در پی دارد:
1.پیامدهای جسمی و بهداشتی
انباشته شدن وسایل در خانه میتواند باعث تجمع گرد و غبار، آلودگی و رشد آفات شود که به مشکلات تنفسی و آلرژی منجر میشود. همچنین وجود موانع در فضای زندگی احتمال سقوط، آسیبهای بدنی و سایر حوادث ناگوار را افزایش میدهد.
2.پیامدهای روانی
افراد مبتلا به اختلال احتکار معمولاً با اضطراب، افسردگی و استرس بالا مواجهند. این اختلال ممکن است باعث کاهش عزت نفس و بروز مشکلات روانی دیگر شود.
3.پیامدهای اجتماعی
به دلیل وضعیت نامناسب زندگی، فرد ممکن است از جمع خانوادگی فاصله گیرد، دوستان خود را از دست بدهد و مشکلات مالی و شغلی را تجربه کند. حتی ممکن است به دلیل شرایط خانه، از سوی مقامات محلی مورد مداخله قرار گیرد.
چگونه اختلال احتکار تشخیص داده میشود؟
-
-
- تشخیص اختلال احتکار معمولاً با بررسی بالینی توسط روانپزشک یا روانشناس انجام میشود. ارزیابی شامل مصاحبه با فرد، مشاهده محیط زندگی و بررسی تاریخچه روانی است. معیارهای تشخیصی اصلی شامل موارد زیر هستند:
- تمایل مداوم به نگهداری وسایل و مقاومت در برابر دور ریختن آنها
- اشغال شدید فضای زندگی به طوری که زندگی روزمره مختل شود
- ایجاد ناراحتی و مشکلات روانی و اجتماعی مرتبط با این رفتار
- گاهی نظرسنجیها و پرسشنامههای تخصصی نیز برای سنجش شدت اختلال به کار میروند.
-
راههای درمان اختلال احتکار
درمان اختلال احتکار امری چالشبرانگیز است اما با برنامههای مناسب میتوان کیفیت زندگی و عملکرد فرد را بهبود بخشید. روشهای درمانی اصلی عبارتند از:
1.رواندرمانی
- رفتاردرمانی شناختی (CBT): یکی از مؤثرترین روشهاست که به فرد کمک میکند افکار منفی و باورهای اشتباه درباره وسایل خود را شناسایی و تغییر دهد. در این روش مهارت تصمیمگیری و مدیریت اضطراب نیز تقویت میشود.
- درمان خانوادگی و حمایتی: حمایت خانواده و آموزش آنها درباره اختلال به بهبود روند درمان کمک میکند.
2.درمان دارویی
داروهایی مانند مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضد اضطراب در برخی بیماران موثر بودهاند، اگرچه دارو به تنهایی کافی نیست و اغلب با رواندرمانی ترکیب میشود.
3.مداخلات عملی
- برنامهریزی برای پاکسازی تدریجی محیط زندگی با کمک متخصصان
- آموزش مهارتهای سازماندهی و مدیریت وسایل
- پشتیبانی اجتماعی و تشویق به تغییر رفتار
نکات پیشگیرانه و حمایتی
- افزایش آگاهی عمومی: اطلاعرسانی درباره اختلال احتکار و پیامدهای آن به کاهش برچسبزنی و کمک به بهبود شرایط بیماران کمک میکند.
- حمایت خانواده و دوستان: محیط امن و حمایتکننده به افراد مبتلا انگیزه درمان میدهد.
- دسترسی به خدمات تخصصی: ایجاد و تقویت تیمهای تخصصی درمان اختلالات انباشت انگاری در مراکز روانپزشکی و بهداشتی.
- تشویق به رفتارهای سالم: برنامههای افزایش مهارتهای مدیریت استرس و تصمیمگیری.
نتیجهگیری
اختلال احتکار یا انباشت انگاری، یک اختلال روانی پیچیده است که باعث مقاومت شدید در برابر دور انداختن وسایل و انباشت فزاینده آنها میشود. این وضعیت زندگی فرد را از نظر روانی، جسمی و اجتماعی به شدت تحت تأثیر قرار میدهد و نیازمند تشخیص و درمان جدی و حرفهای است.
با شناخت بهتر این اختلال، افزایش آگاهیها و ارائه درمانهای روانشناختی موثر، میتوان به افراد مبتلا کمک کرد تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
کشمش کولی را با خواص درمان و از بین بردن شپش، از بین بردن آفت، تسکین دندان درد، مورد استفاده در هومیوپاتی، رفع اضطراب، درمان عفونت غدد پلکی، رفع خستگی و ضعف اعصاب، درمان اختلالات مجاری ادرار، درمان سوزاک، رفع سردرد، درمان تورم غدد لنفاوی زیر گلو و گردن (خنازیر)، رفع ریزش مو و… با بهترین کیفیت، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.