آشنایی با خواص قطران گیاهی (قطران چوب)
خواص درمانی قطران گیاهی (قطران چوب) برای پوست، مو و بدن
به مواد نیمه جامد و صمغ مانندی که از تقطیر مواد کربن دار بدست می‌آید، قطران یا تار (Tar) گفته می شود. این مواد معمولا قهوه‌ای یا سیاه رنگ هستند و از ترکیب‌های آلی حاصل از مواد مختلف مانند زغال سنگ، چوب، نفت خام یا تورب (توده متراکم قهوه‌ای تا سیاه‌رنگ خزه ها و گیاهان که بطور ناقص تجزیه شده‌اند) به وجود می آیند که از لحاظ شکل ظاهری کمی شباهت دارند اما، از نظر کاربرد متفاوت هستند. بسیاری از قطران ها به ویژه قطران های زغال سنگی مصرف تجاری دارند، اما قطران چوب یا قطران گیاهی در صنعت داروی سازی، لوازم بهداشتی و تهیه لوسیون ها کاربرد دارند. علاوه بر این، در طب سنتی از آن به عنوان یک تسکین دهنده قوی برای درد و رفع مشکلات پوستی استفاده می کنند. حال با خواص قطران گیاهی (قطران چوب) آشنا شوید.
آشنایی با خواص قطران گیاهی (قطران چوب)
انواع قطران
همان طور که در بالا اشاره شد، قطران از تقطیر مواد کربن دار بدست می‌آید که دو نوع از آن یافت می شود:
1- قطران معدنی (قطران زغال سنگ)
2- قطران گیاهی (قطران چوب)
قطران معدنی
قطران معدنی از تقطیر زغال سنگ بدست می آید و قطران گیاهی (قطران نباتی) از تقطیر خشک چوب حاصل می شود. در ترکیب تمام قطران ها، ترکیبات شیمیایی که جزو عناصر ضدعفونی معطر هستند یافت می‌گردند و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: فنول، کروزول، کره اوزت نفتالین، اکریلل، اسید استیک، تولوئن و دی اکسی بنزن. قطران زغال سنگ به مواد گوناگون تبدیل می‌شوند و کاربردهای صنعتی و تجاری مختلفی دارند. اما قطران گیاهی عمدتا مصرف بهداشتی و پزشکی دارد.
قطران گیاهی (نباتی)
قطران گیاهی یا قطران چوب را عمدتا به دو روش ذغال کردن (احتراق ناقص چوب ها) و یا از طریق تقطیر خشک تهیه می کنند. قطرانی که از طریق ذغال کردن و احتراق ناقص چوب به دست می آید به رنگ سیاه و نسبتا مایع است .اما، قطران گیاهی که از تقطیر خشک چوب ها استخراج می شوند، به رنگ روشن و چسبنده بوده و دارای پارافین است.
برای تهیه قطران گیاهی، از چوب درختان تیره کاج و صنوبر استفاده می شود. ماده ای که از تقطیر درختان خانواده کاج بدست می آید را به مدت یک هفته به حالت سکون قرار می دهند. این ماده شامل سه لایه یا جز است. لایه فوقانی که از همه سبک تر است روغن کاد بوده و دو لایه بعدی به ترتیب، قطران و آب می باشد که آب را جدا کرده و قطران به دست می آید. قطران گیاهی در آب، الکل، اتر، اسانس ها و قلیایی ها حل می شوند و تحت تاثیر حرارت به مایع تبدیل می شود.
همچنین بخوانید: قطران گیاهی چیست و چه خواصی دارد؟
خواص درمانی قطران گیاهی (قطران چوب)
همان طور که اشاره شد، از این ماده در تهیه محصولات آرایشی و بهداشتی مانند صابون های معطر و شامپوها استفاده می شود. اما در طب سنتی نیز دارای خواص بیشماری است که عبارتند:
درمان مشکلات مو
قطران به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی کننده و ضد قارچی برای درمان بیماری های پوستی سر مانند شوره سر و التهابات سبوره‌ای پوست سر موثر است. همچنین، از ریزش مو جلوگیری کرده و با تحریک فولیکول های مو، به رشد مو کمک می کند. یک قاشق چای خوری قطران، سه قطره روغن رزماری، دو قطره آب لیمو، یک قاشق چای خوری روغن اسطوخودوس و یک قاشق چای خوری روغن زیتون را با هم مخلوط کرده و به مدت ده دقیقه پوست سر را با آن به خوبی ماساژ دهید. سپس به کمک یک کلاه پلاستیکی سر خود را پوشانده و اجازه دهید این ترکیب به مدت نیم ساعت روی سر باقی بماند. در نهایت سر را با آب ولرم و شامپو بشویید. برای تقویت رشد مو و داشتن موهای سالم و نرم، استفاده از این دستور العمل، دو بار در هفته توصیه می شود.
تسکین درد
قطران در طب سنتی برای رفع خستگی جسمانی، درمان التهاب و دردهای شدید عضلانی به صورت ضماد استفاده می شده است. امروزه نیز این ماده برای کاهش دردهای عضلانی و همچنین سر دردهای شدید یا میگرنی مصرف می شود. لذا، برای کاهش دردهای مفاصلی و عضلانی می توانید نصف قاشق چای خوری قطران، دو قطره روغن لیمو و یک قاشق چای خوری روغن زیتون را با هم مخلوط کرده و بر روی نواحی آسیب دیده به آرامی ماساژ دهید. همچنین، برای تسکین دردهای میگرنی مقداری از قطران را روی دستمال ریخته و آن را بر روی پیشانی خود قرار دهید تا درد کاهش یابد.
آشنایی با خواص قطران گیاهی (قطران چوب)
رفع بیماری های پوستی
قطران دارای خواص ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی می باشد، به همین علت از عفونت های پوستی جلوگیری می کند. همچنین، این ماده حاوی سالیسیلیک اسید است که به درمان انواع بیماری های پوستی مانند اگزما، بثورات پوستی، عفونت‌های قارچی پوست، آکنه و پسوریازیس کمک می کند. علاوه بر این، قطران در ترکیب با دیگر روغن های گیاهی از علائم پیری پوست مانند چین و چروک و لکه های پوستی جلوگیری کرده و به شادابی پوست نیز کمک می کند.
نکته
در گذشته از آب قطران در مقادیر بسیار ناچیزی به صورت خوراکی برای درمان بیماری های تنفسی (سل و برونشیت های مزمن)، ناراحتی های مزمن مثانه، درمان آسکوربوتیک (کمبود ویتامین ث بدن) استفاده می شده است. امروزه نیز در برخی از کشورها از آب قطران جهت دفع سموم و پاکسازی بدن، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش تب، تصفیه خون، تحریک سیستم گوارش، کنترل قند خون، دندان درد و رفع بوی بد دهان استفاده می شود. اگر چه استفاده خوراکی از آب قطران در ایران معمول نمی باشد، اما قبل از مصرف آن باید با یک پزشک مشورت کنید. لازم به ذکر است مصرف خوراکی قطران خالص بسیار مضر بوده و تنها برای استعمال خارجی کاربرد دارد.
عوارض جانبی استفاده از قطران
- استفاده از قطران ممکن است در برخی افراد ایجاد آلرژی کند، لذا قبل از مصرف روی یک ناحیه کوچک از پوست خود امتحان کرده و در صورت برزو علائمی چون خارش، قرمزی و التهاب از مصرف آن خودداری کنید.
- قرار دادن آن بر روی پوست سر برای مدت زمان طولانی می تواند باعث التهاب در فولیکول های مو، آلرژی و بثورات شود.
- از اعمال آن بر روی زخم های باز و عفونی جدا خودداری کنید. همچنین، مصرف طولانی مدت آن بر روی پوست صورت و بدن باعث خارش و قرمزی می شود به ویژه افرادی که پوست حساسی دارند، پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب، دچار آفتاب سوختگی و صدمات پوستی شدیدی می شوند. ترجیحا افرادی که پوست حساس دارند، بعد از استفاده از آن به طور مستقیم در معرض آفتاب قرار نگیرند.
- استفاده از قطران برای زنان باردار و همچنین کودکان توصیه نمی شود.
- از تماس قطران با چشم‌ها و سایر غشاهای مخاطی باید اجتناب گردد. در صورت تماس آن را با آب سرد شسته و به پزشک مراجعه نمایید.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
قطران شامی (غیرخوراکی) را با خواص درمان مشکلات مو، تسکین درد، رفع بیماری های پوستی، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
