گیاه مرزنگوش وحشی و خواص و مضراتش
مروری بر گیاه مرزنگوش وحشی و خواص آن
مرزنگوش وحشی، یکی از گیاهان دارویی از خانواده نعناع است که در بسیاری از مناطق به‌صورت خودرو رشد می‌کند و به دلیل خواص دارویی گسترده‌ای که دارد، از دیرباز مورد توجه بوده است. این گیاه با قابلیت‌های درمانی همچون کاهش سردرد و تقویت سیستم ایمنی بدن، جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی دارد. با این حال، مصرف بیش از حد آن ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد که آگاهی از آنها ضروری است. در این مقاله به بررسی جامع خواص مرزنگوش وحشی، مضرات احتمالی آن و همچنین زیستگاه و نحوه رشد این گیاه می‌پردازیم.
معرفی گیاه مرزنگوش وحشی
مرزنگوش وحشی گیاهی است بومی اروپای مرکزی که با نام‌های دیگری همچون مرزنجوش، مرزه گوش، مردگوش، ریحان داود، عنقر و سومق شناخته می‌شود. این گیاه اغلب در خاک‌های آهکی و سلیسی مناطق گرم و در مراتع فقیر و کنار جاده‌ها رشد می‌کند. مرزنگوش در انگلستان و ویلز به وفور یافت می‌شود و در برخی مناطق اسکاتلند نیز رشد می‌کند. زمانی که گیاه به مرحله گل‌دهی می‌رسد، جمع‌آوری شده و در سایه با دمای کمتر از ۳۵ درجه سانتی‌گراد خشک می‌شود. در ایران نیز این گیاه در استان‌های اصفهان، لرستان، خوزستان، فارس، بلوچستان، خراسان و یزد یافت می‌شود.
گیاه مرزنگوش وحشی و خواص و مضراتش
مرزنگوش وحشی گیاهی پایا است که ارتفاع آن بین 20 تا 50 سانتی‌متر می‌رسد و اغلب دارای ساقه‌های سرخ‌رنگ و تارهای غده‌ای است. این گیاه از نظر اندازه برگ‌ها متغیر است؛ برگ‌های بزرگ‌تر در قسمت پایینی گیاه قرار دارند و هرچه به رأس گیاه نزدیک‌تر می‌شویم، برگ‌ها کوچک‌تر و به شکل تخم‌مرغی یا بیضوی در می‌آیند. حاشیه برگ‌ها صاف یا دارای کنگره‌های کوچک است.
گل‌های مرزنگوش وحشی به طول 4 تا 7 میلی‌متر، به رنگ صورتی یا سرخ، به صورت خوشه‌ای بر روی شاخه‌ها ظاهر می‌شوند. دوره گل‌دهی این گیاه بین تیر تا شهریور است.
این گیاه بوی معطری شبیه به آویشن دارد و در برخی کشورهای خاورمیانه به عنوان جایگزینی برای پونه کوهی و آویشن استفاده می‌شود. مرزنگوش حاوی اسانس‌های فرار و تانن است و بیشتر قسمت‌های گل‌دار و خشک‌شده آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین بخوانید: خواص درمانی دمنوش مرزنجوش
خواص گیاه مرزنگوش :
-
گندزدایی (ضدعفونی‌کننده) : مرزنگوش خاصیت گندزدایی دارد و می‌تواند به صورت موضعی برای بهبود زخم‌ها و جلوگیری از عفونت‌های پوستی استفاده شود. همچنین مصرف خوراکی آن به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
-
خلط‌آور : این گیاه به تسکین و دفع خلط‌های جمع شده در ریه‌ها و مجاری تنفسی کمک می‌کند. مصرف دم‌کرده مرزنگوش در درمان سرفه‌های خلط‌دار بسیار مؤثر است.
-
ضدسرفه : مرزنگوش به عنوان یک ضد سرفه طبیعی شناخته می‌شود. دم‌کرده آن به تسکین سرفه‌های خشک و شدید کمک می‌کند و به خصوص در درمان سیاه سرفه مؤثر است.
-
مسکن سرفه : با خاصیت تسکین‌دهنده‌ای که دارد، مرزنگوش باعث کاهش التهاب و تحریکات دستگاه تنفسی می‌شود و سرفه‌های مکرر را تسکین می‌دهد.
-
ضد اسهال : مرزنگوش وحشی با داشتن خاصیت قابض، به کنترل و درمان اسهال کمک می‌کند. استفاده از این گیاه به صورت دم‌کرده یا خوراکی به تنظیم حرکات روده و کاهش علائم اسهال کمک می‌کند.
-
ضدالتهاب : مرزنگوش دارای خواص ضدالتهابی است و مصرف آن به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کند. این خاصیت می‌تواند در بهبود التهاب‌های داخلی و خارجی، مانند التهاب‌های پوستی یا مجاری تنفسی مؤثر باشد.
-
بهبود و رفع میگرن : مصرف مرزنگوش به تسکین سردردهای میگرنی کمک می‌کند. خواص آرامش‌بخش این گیاه به کاهش تنش‌های عصبی و سردردهای شدید کمک می‌نماید.
-
درمان بی‌خوابی : این گیاه به خاطر تأثیرات آرامش‌بخش خود در کاهش استرس و اضطراب، به بهبود کیفیت خواب و درمان بی‌خوابی کمک می‌کند.
-
از بین بردن جای جوش و سالک : برای رفع جای جوش و سالک، مرزنگوش پخته شده را با عسل مخلوط کرده و به عنوان پماد به ناحیه‌های مورد نظر بمالید. این ترکیب می‌تواند به بهبود سریع‌تر پوست و کاهش جای زخم و لکه‌ها کمک کند.
-
رفع التهاب دهان و گلو : مرزنگوش به شکل دهان‌شویه نیز استفاده می‌شود و می‌تواند التهاب‌های دهان و گلو را تسکین دهد. خواص ضدعفونی‌کننده این گیاه برای بهبود زخم‌ها و عفونت‌های دهان و گلو مؤثر است.
-
مقوی معده و بادشکن : مرزنگوش وحشی در تقویت دستگاه گوارش و کاهش مشکلات معده مثل نفخ و باد معده مؤثر است. ارسطو نیز به این خاصیت اعتقاد داشت و از مرزنگوش برای تقویت معده استفاده می‌کرد.
-
معرق و ضد تشنج : از دیگر خواص مرزنگوش تعریق‌زا بودن آن است که به دفع سموم بدن کمک می‌کند. همچنین، این گیاه به کاهش تشنج‌های عصبی و ماهیچه‌ای کمک می‌کند.
عوارض گیاه مرزنگوش :
استفاده از مرزنگوش وحشی، با وجود خواص متعدد، می‌تواند در صورت زیاده‌روی یا مصرف نادرست به عوارضی منجر شود. در ادامه برخی از عوارض مرزنگوش وحشی به طور جداگانه توضیح داده شده است:
-
تحریک دستگاه گوارش مصرف بیش از حد مرزنگوش ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارش شود. در این حالت، افراد ممکن است با مشکلاتی مثل تهوع، استفراغ یا اسهال مواجه شوند. بنابراین، استفاده از این گیاه باید به مقدار متعادل باشد.
-
افت فشار خون مرزنگوش به دلیل خواص آرام‌بخشی خود، می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. اما زیاده‌روی در مصرف آن ممکن است به افت شدید فشار خون و علائمی مانند سرگیجه، ضعف و سردرد منجر شود. افراد با فشار خون پایین باید با احتیاط از این گیاه استفاده کنند.
-
حساسیت پوستی استفاده موضعی از مرزنگوش در برخی افراد می‌تواند منجر به تحریک پوستی و بروز حساسیت‌های موضعی شود. افرادی که پوست حساسی دارند، باید ابتدا گیاه را روی بخش کوچکی از پوست تست کنند تا از بروز حساسیت جلوگیری شود.
-
مشکلات تنفسی استفاده بیش از حد از این گیاه ممکن است برای برخی افراد به مشکلات تنفسی، به‌ویژه در افراد با سابقه آلرژی یا حساسیت به گیاهان عطری، منجر شود.
-
تداخل با داروها مرزنگوش می‌تواند با داروهای خاص، به‌ویژه داروهای خواب‌آور، ضد تشنج و آرام‌بخش، تداخل داشته باشد و اثرات آنها را تشدید کند. بهتر است پیش از مصرف همزمان با داروها، با پزشک مشورت شود.
-
ممنوعیت در دوران بارداری و شیردهی استفاده از مرزنگوش در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث تحریکات رحم و عوارضی برای جنین شود. همچنین، اثرات آن در دوران شیردهی به‌طور کامل بررسی نشده است.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
گیاه مرزنجوش را با خواص بهبود و رفع میگرن و درمان بی خوابی، رفع التهاب دهان و گلو، مقوی معده، بادشکن، معرق و ضد تشنج، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
