نعنا فلفلی را بیشتر بشناسیم و خواص و مضرات آن را بدانیم
نعنا فلفلی را بیشتر بشناسیم و خواص و مضرات آن را بدانیم
نعنا فلفلی (Peppermint)، که با نام‌هایی چون سوسنبر، سیسنبر، و سوسن عنبر نیز شناخته می‌شود، یکی از گیاهان مهم خانواده نعناییان است. این گیاه با ساقه‌های خزنده و ارتفاعی بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر، بیشتر در نواحی مرطوب و اطراف جاده‌ها یافت می‌شود. اگرچه نعنا فلفلی به طور طبیعی در محیط وحشی نمی‌روید، اما خواص دارویی آن از گذشته تا امروز به عنوان خلط‌آور، ضدسرفه، بادشکن و تقویت‌کننده معده مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله، به بررسی فواید، مضرات، مواد آلی و زیستگاه این گیاه خواهیم پرداخت.
مشخصات ظاهری نعنا فلفلی
نعنا فلفلی گیاهی پایا و دو رگه از خانواده نعناییان (Lamiaceae) است که از طریق ساقه‌های خزنده، چه در سطح زمین و چه در زیر آن، تکثیر می‌شود. این گیاه بسته به گونه‌های مختلف، ظاهر متفاوتی دارد؛ برخی از نمونه‌ها ساقه‌هایی مدور یا چهارگوش دارند که طول آنها بین ۴۰ تا ۸۰ سانتی‌متر است. همچنین فرم‌هایی از نعنا فلفلی وجود دارد که دارای ریشه‌های نابجا در ناحیه ساقه‌های خوابیده بر روی زمین هستند.
برگ‌های نعنا فلفلی معمولاً کوچک، بیضوی و نوک‌تیز هستند و بسته به گونه، ممکن است اندکی متفاوت باشند. این برگ‌ها که به صورت متقابل روی ساقه قرار گرفته‌اند، حدوداً یک سانتی‌متر طول دارند و به رنگ سبز مایل به قرمز دیده می‌شوند.
گل‌های کوچک و مجتمع این گیاه، در کناره برگ‌ها ظاهر می‌شوند و رنگ‌های متنوعی نظیر صورتی، سفید یا ارغوانی دارند. همچنین واریته‌های متعددی از نعنا فلفلی وجود دارد که هرکدام بوی خاص خود را دارند. این گیاه در خاک‌های غنی، سبک و مرطوب بهترین رشد را دارد و معمولاً به‌جای دانه، از طریق سایر روش‌ها کشت می‌شود. پس از گل‌دهی، دو بار در سال، در تابستان و پاییز، محصول می‌دهد.
نعنا فلفلی را بیشتر بشناسیم
محل رویش و پراکنش گیاه سوسنبر
نعنا فلفلی یا سوسنبر به‌طور بومی در بخش‌های وسیعی از اروپا و برخی نقاط آسیا یافت می‌شود. این گیاه به‌ویژه در کشورهای بالتیک و اوکراین به صورت خودرو رشد می‌کند. در ایران، نعنا فلفلی به صورت وحشی وجود ندارد، اما دو گونه از آن در نواحی شمالی کشور و تهران کشت و پرورش داده می‌شود.
ترکیبات شیمیایی گیاه سوسنبر
نعنا فلفلی دارای ترکیبات اسانسی فرار حاوی مانتول و کارواکرول است. علاوه بر این، گیاه نعنا فلفلی شامل تانن هایی از خانواده نعنا، فلاونوئیدها و تری ترپن ها می باشد.
اندام مصرفی نعنا فلفلی
بخش‌های هوایی این گیاه، شامل ساقه و برگ‌ها، به‌عنوان اندام‌های مصرفی اصلی نعنا فلفلی استفاده می‌شود. گرچه تشخیص ظاهری گونه‌های مختلف نعناییان و آویشن‌ها ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما از طریق شکل برگ‌ها و بوی مشخص آنها می‌توان این گیاهان را از هم تمیز داد. ساقه‌های نعنا فلفلی اغلب به رنگ قرمز بنفش و به‌صورت گرد یا چهارگوش دیده می‌شوند، چوبی بوده و حفره‌ای در مرکز دارند.
برگ‌های این گیاه کوچک، بیضی‌شکل، با دمبرگ کوتاه و نوک تیز هستند و به سمت داخل خم شده‌اند. سطح برگ‌ها نیز نقاط ریزی دارد که غده‌های ترشحی آن محسوب می‌شوند. گل‌های لوله‌ای این گیاه به رنگ قرمز-بنفش ظاهر می‌شوند و میوه‌های کوچک و گرد آن به رنگ قهوه‌ای هستند. نعنا فلفلی بوی خوشایندی دارد و مزه‌ای مطبوع با اندکی تلخی به همراه دارد. پودر این گیاه نیز به رنگ سبز سدری با ذرات کوچک بنفش دیده می‌شود.
همچنین بخوانید: انواع گونه های نعنا
تقاوت نعنا و نعنا فلفلی
تفاوت نعنا و نعنـا فلفلی در چندین جنبه شامل شکل ظاهری، ترکیبات شیمیایی، کاربردهای دارویی و طعم و بوی آنها دیده می‌شود. اگرچه هر دو از خانواده نعناییان هستند، اما تفاوت‌های قابل توجهی دارند که آنها را متمایز می‌کند:
1. ظاهر گیاه
نعنا (Mentha) و نعنـا فلفلی (Peppermint) هر دو دارای برگ‌های سبز رنگ و معطر هستند، اما برگ‌های نعنـا فلفلی اغلب رنگی مایل به سبز تیره‌تر و براق‌تر دارند. ساقه‌های نعنا فلفلی معمولاً به رنگ بنفش مایل به قرمز است، در حالی که نعنا معمولی ساقه‌هایی سبزتر دارد. نعنا فلفلی همچنین ممکن است قدری بلندتر و با برگ‌های نوک‌تیزتر از نعنا معمولی باشد.
2. طعم و عطر
نعنا فلفلی به دلیل داشتن مقدار زیادی منتول (Menthol) طعمی تندتر و قوی‌تر دارد. این طعم خنک و تیز، بسیار بارزتر از نعنا معمولی است که طعمی ملایم‌تر و شیرین‌تر دارد. به همین دلیل، نعنا فلفلی معمولاً برای تهیه محصولات خنک‌کننده مثل آدامس و خمیردندان استفاده می‌شود، در حالی که نعنا بیشتر در آشپزی و تهیه نوشیدنی‌ها کاربرد دارد.
3. ترکیبات شیمیایی
تفاوت اصلی بین این دو گیاه در ترکیبات شیمیایی آنهاست. نعنـا فلفلی به میزان بیشتری حاوی منتول است که باعث خنکی و تأثیرات تسکین‌دهنده آن می‌شود. از سوی دیگر، نعنا معمولی ترکیبات شیمیایی ملایم‌تری دارد و منتول کمتری تولید می‌کند. همین تفاوت ترکیبات باعث تغییر در کاربردهای دارویی و طعم این دو گیاه می‌شود.
4. خواص دارویی
هر دو گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد اسپاسم هستند، اما نعنـا فلفلی به دلیل میزان بالای منتول، اثرات قوی‌تری در تسکین دردهای عضلانی و میگرن دارد. همچنین، نعنا فلفلی در تسکین مشکلات گوارشی مثل نفخ و دل‌پیچه مؤثرتر است. در مقابل، نعنا معمولی بیشتر به عنوان آرام‌بخش گوارش و تقویت‌کننده معده شناخته می‌شود و در موارد ملایم‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. کاربردهای متفاوت
نعنا معمولی بیشتر در غذاها، سالادها، و دمنوش‌های روزمره استفاده می‌شود و به خاطر عطر و طعم ملایمش در تهیه انواع نوشیدنی‌ها و چای‌ها محبوب است. در مقابل، نعنا فلفلی به دلیل خنکی و تندی خاص خود بیشتر در محصولات دارویی، دمنوش‌های درمانی، عطرها و محصولات مراقبتی مثل آدامس و خمیردندان کاربرد دارد.
خواص دارویی نعنا فلفلی
-
ضد عفونت و گندزدا
نعنا فلفلی با داشتن ترکیبات ضد میکروبی، به عنوان یک گندزدا طبیعی عمل می‌کند. استفاده از آن به درمان عفونت‌های باکتریایی و قارچی کمک کرده و می‌تواند در جلوگیری از انتشار بیماری‌های عفونی مؤثر باشد. این خاصیت به‌ویژه در بهبود زخم‌های پوستی و عفونت‌های مجاری تنفسی مفید است. -
بادشکن و ضد نفخ
نعنا فلفلی با کاهش تولید گازهای مضر در معده و روده، به کاهش نفخ و احساس سنگینی کمک می‌کند. مصرف دمنوش آن پس از وعده‌های غذایی، می‌تواند به تسکین ناراحتی‌های ناشی از تجمع گاز در دستگاه گوارش کمک کند و باعث بهبود هضم شود. -
ضد اسپاسم
یکی از ویژگی‌های برجسته نعنا فلفلی، اثر ضد اسپاسم آن است. این خاصیت باعث می‌شود عضلات صاف دستگاه گوارش آرام شوند و از گرفتگی و انقباضات ناگهانی معده و روده جلوگیری کند. به همین دلیل، در مواردی که فرد دچار دل‌پیچه یا اسپاسم گوارشی است، مصرف آن می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. -
تحریک‌کننده دستگاه گوارش
نعنا فلفلی باعث افزایش ترشحات معده و صفرا می‌شود که این امر به بهبود فرایند هضم غذا کمک می‌کند. این گیاه همچنین باعث تقویت حرکات دودی معده و روده می‌شود، که به انتقال سریع‌تر مواد غذایی در دستگاه گوارش کمک کرده و مانع از یبوست می‌شود. -
ضد التهاب
این گیاه با داشتن ترکیبات ضد التهابی، برای درمان التهابات داخلی مانند ورم معده و التهابات خارجی نظیر زخم‌های پوستی مفید است. مصرف موضعی یا خوراکی نعنا فلفلی می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین دردهای مرتبط با آن کمک کند. -
درمان یرقان و سنگ‌های صفراوی
دمنوش نعنا فلفلی به دلیل تأثیر مثبت آن بر عملکرد کبد، در درمان بیماری‌هایی مانند یرقان مؤثر است. این گیاه همچنین به تحریک ترشحات صفرا کمک می‌کند و از تشکیل سنگ‌های صفراوی جلوگیری می‌کند. مصرف آن به تنظیم عملکرد صفراوی و کاهش احتمال انسداد مجاری صفراوی کمک می‌کند. -
درمان سرماخوردگی و عفونت‌های گلو
استنشاق بخار نعنـا فلفلی می‌تواند مجاری تنفسی را باز کند و به بهبود سریع‌تر علائم سرماخوردگی کمک کند. همچنین خاصیت ضد باکتری و ضد ویروسی این گیاه، به درمان عفونت‌های گلو و جلوگیری از تشدید سرماخوردگی کمک می‌کند. -
تسکین درد عضلات
استفاده موضعی از عرق نعنا فلفلی به دلیل خاصیت خنک‌کنندگی، حس آرامش و تسکین درد عضلات را به همراه دارد. این گیاه می‌تواند به سرعت دردهای ناشی از فعالیت‌های بدنی، کوفتگی و گرفتگی عضلانی را کاهش دهد و احساس راحتی بیشتری برای بدن فراهم کند. -
ضد میکروب و رفع بوی بد دهان
عصاره نعنا فلفلی با خاصیت ضد میکروبی قوی خود، باعث از بین بردن باکتری‌های دهان و جلوگیری از بوی بد آن می‌شود. غرغره با دمنوش نعنا یا مصرف آن به شکل خوراکی، بوی نامطبوع دهان را رفع کرده و به بهبود سلامت دهان و دندان کمک می‌کند. -
تسکین دردهای میگرنی
نعنا فلفلی به دلیل ترکیبات تسکین‌دهنده‌اش می‌تواند برای کاهش سردردهای شدید، به‌ویژه میگرن مؤثر باشد. استعمال موضعی عصاره روغنی نعنا فلفلی روی شقیقه‌ها و ماساژ دادن آن، باعث کاهش تنش‌های عصبی و تسکین دردهای میگرنی می‌شود.
توجه:
توصیه می شود که افراد مبتلا به ﺁﮐﻠﺮﯾﺪﺭﯾﺎ (ﮐﻤﺒﻮﺩ ﺗﺮﺷﺢ ﺍﺳﯿﺪ ﻣﻌﺪﻩ)، انسداد مجاری صفراوی یا کیسه صفرا و یا سنگ های صفراوی از مصرف نعنـا فلفلی خودداری نمایند.
از شما متشکریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. سوالات خود را در قسمت “نظرات” با ما در میان بگذارید، همچنین اگر ایده یا نظری در رابطه با این مطلب دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.
نعنا فلفلی را با خواص مقوی معده، کاهش وزن، ضد درد و اسپاسم، رفع بوی بد دهان، کاهش استرس و خستگی و افزایش انرژی، درمان بی خوابی، بدون هيچ اسانس و افزودنی شيميايی، از فروشگاه عطارک تهيه نماييد.
